Zelfredzaam in Zuid-Afrika

Begin deze maand ben ik naar Zuid-Afrika geweest om daar enkele presentaties te houden en ondernemers te ontmoeten.

Door de non-stop regen en dezelfde tijdzone voelde de verre reis toch heel vertrouwd. Tegelijkertijd besef je weer dat we hier in luilekkerland wonen waar veel dingen goed geregeld zijn en de overheid vaak voor een vangnet zorgt als er iets misgaat.

In Zuid-Afrika wordt van bedrijven meer zelfredzaamheid gevraagd dan bij ons. Er zijn enorme logistieke problemen, veroorzaakt door stakend havenpersoneel, haperende treinen, slechte wegen, stroomuitval et cetera. Terwijl er in Nederland stemmen opgaan om privatisering soms weer terug te draaien (elektriciteitsnet, spoorwegen), is er in Zuid-Afrika juist een roep om overheidsdiensten te privatiseren.

Vliegticket en de balpen voor de minister regelen

Om zaken voor elkaar te krijgen, zijn bedrijven in de Zuid-Afrikaanse land- en tuinbouw goed georganiseerd via allerlei brancheorganisaties. Ze regelen zoveel mogelijk zelf en gaan ervan uit dat de overheid niets voor ze doet. Het zelf regelen gaat best ver. Zo komt het bijvoorbeeld voor dat brancheorganisaties niet alleen een handelsovereenkomst tot in detail voorbereiden, maar zelfs het vliegticket en de balpen voor de minister regelen. Alleen voor het zetten van de daadwerkelijke krabbel onder de overeenkomst geven ze de controle even uit handen.

Ze regelen zoveel mogelijk zelf en gaan ervan uit dat de overheid niets voor ze doet

Binnen productieketens is er eveneens veel samenwerking om zaken voor elkaar te krijgen. Het is dan ook een enorme opgave om vanuit alle hoeken van zo’n immens groot land verse producten in perfecte staat in Europa en Azië te krijgen. Het viel me ook op hoeveel aandacht er binnen productieketens is voor verduurzaming. Niet omdat het van de overheid moet, maar omdat men het nodig vindt om in de toekomst te kunnen blijven produceren en concurreren. Daarbij gaat het niet alleen om minder klimaatimpact en behoud van de natuur, maar ook om het verbeteren van levensomstandigheden van de grotendeels arme bevolking.

Farming for the future-programma

Zo heeft supermarktketen Woolworths een Farming for the future-programma waarin het met boeren en tuinders samenwerkt om gezondheid van personeel én bodem te verbeteren, beter bestand te zijn tegen weersextremen en minder gevoelig te zijn voor kostenstijgingen van productiemiddelen. Voor de ene tuinder betekent dat minder gebruik van kunstmest en voor de ander het leren produceren in tunnels en kassen om gewassen te beschermen en water te besparen.

Zelfredzaamheid dus, maar dan niet door alles zelf te doen, maar juist door zaken samen op te pakken met andere ondernemers.