‘Zaadaardbeien gaan transitie teweegbrengen’

Begin dit jaar lanceerde Limgroup zijn eerste aardbeienras uit zaad. Een topje van de ijsberg, want volgens de veredelaar zit er nog meer in de pijplijn. Het bedrijf heeft hoge verwachtingen van de zaadaardbeien, die de aardbeienketen onder meer duurzamer en flexibeler moeten maken. Toch is er ook de nodige scepsis te weerleggen.

In de aardbeienwereld draait het al jarenlang met name om klonale aardbeien, uit vegetatieve vermeerdering. Inmiddels richten steeds meer veredelaars hun pijlen op aardbeien uit zaad.  Limgroup in Horst is een van hen. Begin dit jaar werden de inspanningen van de Noord-Limburgse veredelaar op dit vlak concreet: het bedrijf introduceerde tijdens de International Soft Fruit Conference zijn nieuwe concept F1 Hybrid Strawberries.

Dit concept omvat op dit moment één aardbeienras uit zaad, Limore One. Het ras is sinds dit jaar commercieel beschikbaar. En volgens Roland Sweijen, Product Lead Strawberry bij Limgroup, blijft het hier niet bij. “De komende jaren voegen we meerdere rassen toe aan het concept. Dit jaar beproeven we vijf andere selecties c.q. rassen uit zaad in de praktijk. Daarnaast werken we intern met een groter aantal selecties, die mogelijk potentie bieden voor de toekomst.”

Voordelen van hybride aardbeirassen

Veredelaar Limgroup heeft hoge verwachtingen van de zaadaardbeien.

Limgroup, vooral groot in aspergerassen, startte zo’n vijftien jaar geleden met de eerste activiteiten gericht op de ontwikkeling van aardbeienrassen uit zaad, om diverse redenen. “Zaadaardbeien, ofwel hybride rassen, hebben veel voordelen ten opzichte van klonale aardbeien”, stelt Sweijen. “Zo kun je bij veredeling uit zaad beter sturen op raseigenschappen. Ook is het uitgangsmateriaal uitermate uniform, kun je met zaadrassen op ieder moment in het jaar een teelt opzetten en duurt de opkweekperiode korter. Bij klonale rassen kost het twee jaar om een plant te kunnen afleveren, bij rassen uit zaad slechts vier maanden. Hierdoor boek je dus tijds- en duurzaamheidswinst. Daarnaast start je met zaad gegarandeerd schoon en ziektevrij; iets dat niet altijd het geval is wanneer je werkt met moederplanten. Kortom: zaadrassen bieden veel voordelen ten opzichte van vegetatief vermeerderde rassen. Niet voor niets zijn rassen uit zaad al lange tijd de standaard in de vruchtgroenten.”

Het ontwikkelen van goede zaadrassen kost echter veel tijd, geeft Sweijen toe. In eerste instantie was de uitdaging om de ingezette ouderlijnen ‘voldoende strak en stabiel’ te krijgen. Dat kostte Limgroup flink wat jaren. “Daarna gingen we kruisen en selecties maken. Deze testten we eerst intern en wanneer sprake bleek van een potentieel commercieel ras werd dit uitgezet in een kleine praktijkproef. Uiteindelijk was Limore One, ook volgens telers en ketenpartijen, het meest kansrijk.”

Gecontroleerd opschalen van teelt zaadaardbeien

Roland Sweijen: “Het overgrote deel van de aardbeienteelt in de kas en op stellingen wereldwijd gaat binnen vijf tot tien jaar over naar zaadrassen.”

Van het nieuwe zaadras van Limgroup, dat vooral geschikt is voor klimaatomstandigheden als in Noordwest-Europa, zijn dit jaar enkele hectares geplant in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Polen. Het gaat hierbij zowel om kas- als stellingteelt. De eerste aardbeien uit de kas zijn inmiddels beschikbaar. De veredelaar kiest er bewust voor om redelijk klein te beginnen. “De belangstelling voor deze eerste doordrager uit zaad is groot. Sinds de presentatie in januari loopt het storm. We hadden veel meer hectares kunnen wegzetten – de beschikbaarheid van zaad is ook geen issue – maar we kiezen er bewust voor om dit niet te doen. We willen stap voor stap en gecontroleerd opschalen.”

Limgroup hanteert deze strategie, omdat de veredelaar het ras nog verder wil leren kennen en wil kijken waar eventuele verrassingen opduiken. “Dat komt mede voort uit het feit dat de planten tot nu toe als proef naast een standaard doordrager werden getest. Nu staan ze in een apart kraanvak en kun je qua watergift en bemesting dus specifiek sturen op Limore One. Dan zie je pas de daadwerkelijke potentie van het ras. Onze baby is een puber geworden, maar we willen en moeten hem wel gecontroleerd loslaten.”

Onze genetica is meer geënt op het realiseren van hoge producties dan bij eerdere zaadrassen

Scepsis in de markt over zaadrassen

Dat het bedrijf kiest voor een stapsgewijze introductie heeft ook te maken met de scepsis die nog heerst in de markt ten opzichte van zaadrassen, erkent Sweijen. “Ondanks de grote belangstelling is er ook de nodige terughoudendheid. Dit komt met name doordat veel zaadrassen die tot nu toe werden gelanceerd qua productie niet altijd mee over konden met de gangbare rassen. Limore One scoort heel goed wat betreft productie; deze is vergelijkbaar met de best producerende doordragers. Waarom het ons wel lukt om een goede productie te realiseren en voorgangers niet altijd? Omdat onze genetica meer geënt is op het realiseren van hoge producties dan bij eerdere zaadrassen. Desondanks hebben we nog wel een klus om dit te bewijzen in de praktijk en de aanwezige scepsis te overwinnen.”

Volgens de Limgroup kent Limore One een goede productie en zijn de vruchten stabiel in kwaliteit en vorm, gedurende het hele seizoen.

In principe kan volgens Sweijen op ieder moment worden gestart met de opkweek van Limore One. Daarna kan vier maanden later een teelt worden opgezet. “We hebben het ras beproefd als januariplanting in de kas en als maartplanting op stellingen. Daarvan weten we zeker dat het goed werkt en dat goede producties kunnen worden behaald. Maar in principe kunnen telers op ieder moment in het jaar planten.”

De veredelaar oriënteert zich ook op andere teeltmogelijkheden. Zo loopt het ras mee in een proef bij het Delphy ISFC in Horst. “Deze is gericht op de winterteelt met doordragers. Naast een goede productie is Limore One stabiel in kwaliteit en vorm, gedurende het hele seizoen. De smaak is goed, alhoewel je ‘m wat dit betreft niet onder het Premium-segment kunt scharen. Tot op heden hebben we nog geen nadelen aan het ras kunnen ontdekken.”

Straks zullen we waarschijnlijk meer partijen nodig hebben om de benodigde volumes te kunnen maken

Limgroup werkt samen met ketenpartijen

Een brede range aan ketenpartners – Limgroup noemt ze Pioneers –  conformeerde zich aan het F1 Hybrid Strawberries-programma van de veredelaar. Concreet gaat het om Gipmans Young Plants  voor het zaaien van het zaad, Van den Elzen Plants en Van der Avoird Trayplant voor het opkweken van de planten, Fruitmasters voor de vermarkting van de zaadaardbeien en Delphy voor de  teeltondersteuning. “We hebben deze samenwerking bewust opgezocht. We vinden het namelijk belangrijk om regie te houden in de keten, willen van zaadje tot consument weten wat er gebeurt. En doordat iedere preferred partner zich op zijn of haar eigen specialisme kan richten, verwachten we er het maximale uit te kunnen halen. Dit wordt versterkt door het feit dat alle betrokken partijen ervan overtuigd zijn dat zaadrassen de toekomst hebben.”

Volgens Sweijen betekent dit niet dat andere ketenpartijen in de toekomst niet aan de slag kunnen met de zaadrassen van Limgroup. “Straks zullen we waarschijnlijk meer partijen nodig hebben om de benodigde volumes te kunnen maken. De huidige consortiumpartners helpen ons echter om de weg te plaveien en grote stappen voorwaarts te zetten. We werken exclusief met hen samen. Op die manier geven we hen de kans om een voorsprong te creëren in de markt. Op termijn komt ons zaadras – of wellicht zijn het dan al meerdere rassen – vrij in de markt.”

‘Zaadrassen zijn majeure transitie in aardbeiensector’

Limgroup gaat ervan uit dat het overgrote deel van de aardbeienteelt in de kas en op stellingen wereldwijd binnen vijf tot tien jaar zal overgaan naar zaadrassen. “Dit gaat een majeure transitie worden binnen de aardbeiensector”, stelt Sweijen. “Maar we realiseren ons ook dat deze transitie niet volledig op het conto van de Limgroup zal komen, maar ook van andere veredelaars moet komen. En het is alleen maar goed als telers iets te kiezen hebben.”

De Product Lead Strawberry is er ook van overtuigd dat de ommezwaai naar zaadrassen een must is om als sector toekomstperspectief te houden. “Vooral omdat duurzamer en schoner kan worden gewerkt, met name in de opkweekfase. Omdat je schoon kunt starten en de opkweekperiode korter duurt, is het veel eenvoudiger om de planten gezond te houden. Daarnaast levert het telers veel op: ze zijn flexibelere in hun teeltplanning en er is sprake van een constante productie. Hierdoor is de arbeidsbehoefte makkelijker in te vullen en kan de oogst beter worden gepland. Dit stelt telers beter in staat om in te springen op wensen van afnemers.”

Lees ook: Sakata Seed wil marktleider in aardbeien uit zaad worden