Wie maalt om sneuvelend familiebedrijf?

Niet alleen Rabobank en Flynth hebben de CBS cijfers ter harte genomen. Ook bij de uitreiking van de Tuinbouwondernemersprijs 2017 koos de organisatie Bedrijfsopvolging als thema van de dag. Met een onderzoeker die schijnbaar zorgwekkende cijfers meenam. Tweederde van de tweede generatie familiebedrijven legt het loodje. Slechts 10% overleeft de derde generatie. En nog slechts enkele procentjes kunnen spreken van vierde of vijfde generatie.

Zeldzame zoveelste-generatie

Vervolgens waren er een paar jonge ondernemers uitgenodigd om het te hebben over hoe zij de opvolging ervoeren. Die bleken allemaal van die zeldzame zoveelste-generatie familiebedrijven. En dat is natuurlijk logisch. Starters in de tuinbouw zijn namelijk nóg véél zeldzamer dan overlevende familiebedrijven.

In een bijzin had onderzoeker Pursey Heugens van de Erasmus Universiteit al wel laten vallen dat zijn cijfers breder zijn onderzocht dan alleen in de tuinbouw. Maar zo heel veel hoger zullen de overlevingspercentages in de tuinbouw niet uitvallen. Jaarlijks vallen er nu eenmaal tussen 5 en 7% van alle tuinbouwbedrijven af. Per generatie van pakweg 25 jaar is dat dus inderdaad bijna tweederde.

Slecht verteerd opvolgingsproces

Wat natuurlijk wel zonde is, is als een bedrijf te gronde gaat vanwege een slecht verteerd opvolgingsproces. De overbekende valkuil kwamen gisteren direct langs: pa blijft te lang over zijn ‘graf’ heen regeren en geeft de nieuwe generatie daarmee geen ruimte.

Een vooroordeel dat klopt. Onderzoeker Heugens adviseert de oude ondernemer dan ook op tijd een intensieve hobby te nemen of desnoods een eigen nieuwe onderneming te starten, maar zich vooral niet meer met de dagelijkse beslissing in het familiebedrijf te bemoeien.

Bloembollenbedrijf JUB Holland (Jac Uittenboogaard en Zonen) is volgens de jury van de Tuinbouwondernemersprijs ‘een stabiel familiebedrijf’ dat zelfs al meer dan 100 jaar meegaat en dus koninklijk hofleverancier mag heten. – foto: TOP

Valkuil van risiconemende zoon

Een andere bekende valkuil zou zijn dat zoon meer risico neemt dan pa. Via stemkastjes beaamde de zaal dit beeld, zowel de jongeren die zichzelf als opvolgende partij hadden aangemeld, als de ouderen die zich als overdragende partij kenmerkten. En de in de zaal ook ruim vertegenwoordigde financieel adviessector vond dit nog het grootste pijnpunt.

Onderzoeker Heugens echter had cijfermatig uitgevonden dat tweede en latere generaties juist conservatiever zijn. Een eerste generatie begint met niks en dan is het risico om met niks te eindigen minder afschrikwekkend dan voor volgende generaties, die met een flink bedrijf en dito kapitaal beginnen en met niks zouden eindigen. Dus voorzichtig aan.

“De tweede generatie keert meer dividend uit, terwijl de eerste generatie alle winst in het bedrijf terugploegde.” Tja, ook een mooie constatering. Maar een eerste generatie hoefde zich natuurlijk ook niks aan te trekken van ouders, broers en zusters die immers geen aandeel hadden in het bedrijf.

CEO van buiten

De tip om misschien eens te denken aan het halen van een ceo van buiten, in plaats van altijd maar naar die zonen en dochters te kijken, bleef wat onderbelicht. Het is immers niet iets dat bij tuinbouwbedrijven gebeurt. Maar hoe lang duurt dat nog? Met het groter en groter (en nóg groter) worden van de teeltbedrijven, zou de nadruk misschien wat minder op de onderneMER en meer op de onderneMING moeten komen te liggen.

Dat lijkt een hachelijke stelling voor op de uitreiking van de TuinbouwonderneMERSprijs. Maar wie de groepsfoto van de winnaar van 2017 ziet, die kan zich er misschien wat bij voorstellen.

Geef uw mening