‘Wie gaat ‘klimaat’ betalen?’

Energietransitie gaat om draagvlak in samenleving, niet om het recht van de sterkste.

De afspraken die wereldleiders in 2015 in Parijs over de wereld in 2050 maakten, kennen we allemaal wel enigszins. Maar Parijs is ver weg en 2050 ook. Groningen is voor de meeste Nederlanders een stuk dichterbij. We kennen er mensen, vrienden, familie. Dus die aardbevingen die daar af en toe voorkomen, ja die raken ons wel.

Daarom was er begin dit jaar op tal van plekken instemming met het kloeke besluit van minister Eric Wiebes om gaswinning in het noorden snel en drastisch te verminderen en in amper een decennium af te bouwen. Vlak daarna startten de discussies en voorzichtige onderhandelingen over een klimaatakkoord. LTO Glaskracht Nederland praat daarin namens ons mee.

De eerste rapportage is opgeleverd. Het kabinet en de Tweede Kamer buigen zich daar nu over en dit najaar volgen de echte onderhandelingen. Eind van het jaar zou het Akkoord af en getekend moeten zijn.

So far, so good? Nou, met het verstrijken van de tijd lijkt de euforie over de daadkrachtige besluiten wat weg te ebben. En die euforie maakte plaats voor lastige vragen. Vragen over alternatieven en belemmeringen, maar zeker ook over verdeling van de lasten.

Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving is veel bereikt, maar voor landbouw en klimaat is nog veel te winnen

Vanuit het CDA waarschuwde afgelopen zomer zowel fractieleider Buma als senator Brinkman voor een rechtvaardige verdeling van de lasten van de energietransitie. Beiden spraken letterlijk over een revolte, een opstand die anders zal ontstaan.

Het Planbureau voor de Leefomgeving constateerde vorige week in haar Balans voor de Leefomgeving dat weliswaar veel is bereikt in verbetering van de leefomgeving, maar dat voor landbouw en klimaat nog veel te winnen valt. Directeur Mommaas betoogde (waarschijnlijk terecht) dat de uitstoot van broeikasgassen niet snel genoeg afneemt. Vooral in de veeteelt en (waarschijnlijk ónterecht) in de glastuinbouw. Om vervolgens óók te benadrukken dat bij de energietransitie die voor ons ligt een gedragen verdeling van lasten en lusten cruciaal is.

Energietransitie scherp op de kaart

Om het samen te vatten: het onderwerp staat door de besluiten van Wiebes eerder dit jaar scherp op de kaart. Scherper nog dan vanuit het Klimaatakkoord van Parijs. Aan verschillende klimaattafels wordt gewerkt aan afspraken over hoe we dat gezamenlijk gaan doen. Onder meer over techniek, megawatts en petajoules.

Het gaat om draagvlak in de samenleving, niet om het recht van de sterkste

Daarbovenop komt nu steeds duidelijker de vraag hoe we de lasten van deze majeure omschakeling in de Nederlandse samenleving in redelijkheid verdelen. Het móet een oplossing worden met draagvlak in de samenleving. Het gaat niet om het recht van de sterkste lijkt me.

Misschien is het vinden van de oplossing voor deze vraag nog wel lastiger dan de technische uitdaging van de energietransitie. Als samenleving kijken we hiervoor allereerst richting politici. Die moeten het voortouw nemen, waarbij draagvlak moet gaan boven partijbelang. Het zal leiderschap vergen om naast techniek juist ook een rechtvaardige verdeling van lasten te realiseren.