WEcR: energietransitie tuinbouw staat stil

Als het huidige beleid niet wordt gewijzigd, dan zal de CO2-emissie van de glastuinbouw tot 2030 niet of nauwelijks afnemen. Dat blijkt uit een rapport van Wageningen Economic Research (WEcR). De oplossing: fossiele brandstof duurder maken. “Dat werkt alleen als er betaalbare alternatieven zijn, ook voor kleine en solitaire bedrijven.”

In 2017 was WEcR een stuk positiever over de energietransitie in de glastuinbouw. De CO₂-emissie kon in 2030 dalen naar circa 3 Mton. Sindsdien zijn er echter negatieve ontwikkelingen waardoor de emissie een stuk hoger gaat uitkomen. Zoals de beperkte herstructurering van het kassenbestand, de verhoging van de ODE voor netstroom, knelpunten in het elektriciteitsnet en het feit dat SDE++ niet is toegesneden op de warmtetransitie in de glastuinbouw. Verder zijn er onzekerheden over het fiscaal regime en stimuleringsmaatregelen in de toekomst. Als dit beleid niet wordt bijgesteld, zal de emissie in 2030 niet verder dalen dan tot 4,8 of misschien zelfs gelijk blijven aan het huidige niveau van 6,0 Mton.

Ambities en doelen

“Deze wetenschappelijke analyse bevestigt de veranderingen die wij zien”, zegt Alexander Formsma, beleidsspecialist energie en klimaat bij Glastuinbouw Nederland. “We zien dat telers knijpen op aardwarmteaansluitingen, meer wkk-vermogen bijzetten en hun wkk meer uren laten draaien. Dat zijn logische gevolgen van het huidige beleid.”

De ambitie om als glastuinbouw in 2040 klimaatneutraal te zijn, verandert niet. “Er komt wel meer druk op te staan.” Overigens wil Formsma het woord ’ambitie’ niet verwarren met ’doelstelling’. “Op een doelstelling word je afgerekend, op een ambitie niet. De doelen voor 2030 worden pas vastgelegd in het Klimaatconvenant dat dit najaar op de agenda staat.”

Fossiel ontmoedigen

Volgens het rapport is de energietransitie in de glastuinbouw weer vlot te trekken door het ontmoedigen van aardgasgebruik in combinatie met het stimuleren van energievoorzieningen zonder CO₂-emissie en externe CO₂. Ofwel: fossiele brandstoffen zullen duurder worden. “Dat hoor je in allerlei discussies, zoals in de klimaatplannen van de Europese Commissie”, zegt Nico van der Velden, onderzoeker bij WEcR. “Je moet dan wel zorgen voor betaalbare alternatieven. Ook is het van belang dat de heffingen eerlijk over de gebruikers van energie worden verdeeld.”

Formsma noemt het ’een logische prikkel’ dat CO₂-emissie duurder gaat worden. “Dat zal echter alleen het beoogde effect hebben als er voldoende handelingsperspectief is voor ondernemers. We willen niet dat de aardgas-wkk beleidsmatig wordt uitgefaseerd. Dat zou veel bedrijven de kop kosten. Het moet zo gaan dat de wkk op den duur minder rendabel wordt dan alternatieven, doordat duurzame inkoop van elektriciteit, CO₂ en warmte goedkoper wordt dan aardgas.

Steun in Tweede Kamer

Begin juli stemde de Tweede Kamer over vier moties. Twee moties om SDE++ toegankelijker te maken voor geothermie werden aangenomen, net als een motie om de WarmtelinQ met havenwarmte tot een positief besluit te brengen. De motie om de hoge ODE terug te draaien, haalde het niet. Een motie werd niet gezien als de manier om dit doel te bereiken; dat moet via de nieuwe belastingplannen en het regeerakkoord.

“Voor het eerst in tijden zie ik een positieve beweging in de Tweede Kamer”, zegt Formsma. “Eerst heeft SGP hard gewerkt om de ODE op de kaart te zetten, nu zie ik dat meer partijen daarin meedenken.”

CO2 uit afvalverbranding

In de SDE++-regeling die dit najaar opengaat, is ook de CO₂-levering door onder meer afvalverbrandingsinstallaties aan de glastuinbouw opgenomen. Dit kan een grote bron van CO₂ worden. Het is echter niet vanzelfsprekend dat de afvalverbranders daarvoor zullen kiezen. Een deel van hun CO₂ is immers van fossiele oorsprong. Dit deel moeten ze opslaan, anders betalen ze daar een hoge CO₂-heffing voor. “Het kan voor hen goedkoper zijn om dan maar alles op te slaan”, denkt Dennis Medema, energiespecialist bij Glastuinbouw Nederland. “Voor afzet naar de glastuinbouw moeten ze veel extra regelen.” Een oplossing zou moeten komen uit de ’Innovatiepilot CO₂-toedeling’, die EZK met stakeholders uitwerkt. De uitkomst wordt binnenkort naar de Tweede Kamer gestuurd.