Waterschap gaat voortaan op hectares afrekenen

De waterschapsbelasting gaat op de schop, maar financieel zullen de gevolgen voor boeren en telers gemiddeld beperkt zijn. Al kan dit verschillen per waterschap. Boeren gaan straks waterschapsbelasting betalen op basis van gebiedskenmerken en het aantal hectares.

De nieuwe systematiek vervangt de oude heffing die gestoeld was op de economische waarde van grond en gebouwen. De verandering brengt geen directe lastenverschuiving met zich mee. De rekening zal gemiddeld gezien over alle waterschappen niet of nauwelijks hoger worden. Dat bleek uit een technische briefing over een nieuw wetsvoorstel voor waterschapsbelasting door ambtenaren van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) in de Eerste Kamer.

Onredelijk effect in oude systematiek

Het huidige waterschapsbelastingsstelsel stamt uit 2009 en gaat op de schop. Dat wil zeggen het ‘basispakket’: de watersysteemheffing. Volgens ambtenaren van I&W bepaalt de economische waarde van infrastructuur, bruggen, wegen, spoor, nu in grote mate het kostenaandeel dat de waterschapscategorie onbebouwd (landbouw) moet opbrengen. Als daar meer infrastructuur bijkomt, neemt de waarde toe en gaat onbebouwd meer betalen, terwijl een waterschap dan niet per se meer doet. Daar zit een onredelijk effect in, aldus de ambtenaren. De nieuwe systematiek op basis van hectares (zowel voor landbouw als natuur) moet dit repareren en relateert beter aan wat waterschappen doen. Via een formule ontstaat dan een reëler kostenaandeel dat niet veel zal afwijken van de huidige waterschapsrekening die boeren nu krijgen.

Waterschappen krijgen wel de vrijheid om in de eerste twee jaar na de intreding van de wet qua tarief 30% en daarna 25% af te wijken van de norm. Volgens de ambtenaren is de wet anders een te strakke blauwdruk voor alle waterschappen. Met deze ruimte kunnen ze beter inspelen op gebiedskenmerken. Het tarief kan volgens de ambtenaren in de praktijk ook zeker omlaag. Bijvoorbeeld als boeren in een gebied al veel waterdiensten leveren.

Plusvoorzieningen

In het wetsvoorstel krijgen waterschappen ook de mogelijkheid om zogenoemde plusvoorzieningen in rekening te brengen bij belanghebbenden. Bijvoorbeeld extra wateraanvoer voor nachtvorstbestrijding of doorspoeling bij verzilting. In het voorstel kunnen waterschappen het tarief voor zo’n plusvoorziening met 100% verhogen. Een plusvoorziening kan alleen doorgaan als een draagvlakmeting is gedaan. Dat lijkt een obstakel, maar in de praktijk valt dat mee. Als een boer een aanvraag doet namens tien collega’s, moet twee derde van die boeren daarmee instemmen.

De Tweede Kamer heeft 23 april al ingestemd met een wijziging van het belastingsysteem voor de waterschappen. De wet moet nog door de Eerste Kamer behandeld worden. Het is de bedoeling dat de wet 1 januari 2026 in werking treedt.