Veel moet anders in Europa, ook toon Eurocommissaris

Het Europese beleid voor tuinbouw lijkt al meer rekening te houden met hoe telers het op het bedrijf ervaren. Het GroentenFruit Huis hoopt dat de Europese verkiezingen dit nog kunnen versterken en wil laten zien hoe dat kan.

De BoerBurgerBeweging (BBB)doet voor het eerst mee met de Europese verkiezingen. De Europese kandidaten van deze partij kwam maandag 13 mei met Eerste Kamer- en Statenleden op uitnodiging van GroentenFruit Huis kennismaken met de voedingstuinbouw. Dat doet de brancheorganisatie in een reeks bijeenkomsten met vier fracties. Voor BBB was FruitMasters gastheer voor een discussiemiddag over de toekomst van het Europese landbouwbeleid.

De boerenprotesten lijken Brussel al meer rekening te laten houden met de praktijk op de bedrijven. Maar zet dat na de verkiezingen ook door? BBB-Lijsttrekker voor het Europees Parlement Sander Smit bleek tot in detail op de hoogte van de voedingstuinbouw. Hij lepelde de namen van de middelen Exirel en Tracer makkelijk op toen het over de dreiging voor de kersenteelt ging.

Werken Europese regels wel?

Want deze kwestie is een goed voorbeeld van hoe Europees beleid verkeerd gaat, wat Smit betreft. Het eerste Nederlandse besluit de middelen niet in te zetten noemt Smit onnavolgbaar, omdat het in buurlanden wel beschikbaar is. Dat roept vragen op. Werken de Europese regels wel voor versnelde toelating als een buurland al een toelating heeft? En waarom kiest de NVWA voor deze harde lijn die daarna door de politiek moet worden gecorrigeerd? “Soms krijg je het gevoel dat er politieke motivaties spelen bij besluiten”, zegt Smit. “Tracer is notabene een middel van biologische oorsprong. Dat er zo verschillend wordt omgegaan door lidstaten is disproportioneel. Natuurlijk is het ook aan telers de juiste toepassing te verrichten, maar andere lidstaten zijn ook kritisch op telers en kiezen wel voor toelating.”

Gepokt en gemazeld in Brussel

Hoe komt Smit aan de brede kennis van het tuinbouwdossier? Hij was meer dan acht jaar langbeleidsmedewerker binnen de centrumrechtse fractie van Europese Volkspartij (EVP) en persoonlijk medewerker van Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik (CDA). Smit was zo als beleidsmedewerker betrokken bij veel zaken die de tuinbouw raken, zoals de Europese steun in SIG&F. Toen die regeling (toen nog GMO geheten) niet paste bij de Nederlandse structuur van de afzet, werkte hij met andere partijen uit Nederland en Europese landen  achter de schermen bij het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid (over de marktordening)samen aan een voor Nederland passender regeling. Dat nu € 156 miljoen in de Nederlandse groenten- en fruitsector wordt geïnvesteerd uit Brussel, kan hij natuurlijk niet als persoonlijk succes claimen. “Je doet in de politiek niets alleen, alles door samenwerking.” Wel kent hij dus de gevoeligheden bij uitvoering van Europees beleid.

Dat EU-beleid hoeft niet verkeerd te zijn, de nationale uitvoering is soms te krap. En dat ‘het moet van Europa’ is soms te makkelijk als excuus voor Nederlandse nationale regels aan bedrijven, zegt Smit. Hij wil die claim vanuit het Europees Parlement straks afpellen. Dat betekent, steeds vragen naar de uitvoering, naar het gelijke speelveld in Europa. Bijvoorbeeld: Als er doelstellingen zijn voor Nederlandse bedrijven, hou dan ook rekening met het feit dat Nederlandse bedrijven al meer hebben gedaan aan verduurzaming dan bedrijven in andere landen. Dat het referentiejaar dus grote verschillen met zich meebrengt. 

Europees beleid nu eens afstemmen

GroentenFruit Huis-directeur Janine Luten gaf in haar presentatie aan dat de bedrijven in de groenten- en fruitsector sterke behoefte hebben aan dat gelijke Europees speelveld voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen, maar ook bijvoorbeeld verpakkingsmateriaal. Dat besluiten ook afgestemd zijn op elkaar, een lange visie hebben en dat de Europese markt beschermd blijft. Daar lijkt Luten de BBB aan haar zijde te hebben. Smit is voorstander van de Europese markt, waar het geld wordt verdiend en voedselveiligheid en voedselzekerheid als norm geldt. Hij noemde als grootste weeffout van de Europese Commissie de invoering van de Green Deal en boer-tot-bord-strategie daarbinnen, klimaat- en milieumaatregelen die doorgeschoten zijn en de teelt van groenten en fruit ook kwetsbaar maakt. Het leidt netto tot meer uitstoot van CO2 en zet samenwerking in Europa onder druk. “Ik ben trots op de duurzaamheid en gezondheid van de Nederlandse groenten- en fruitsector Dat de Europees landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski zich vaak negatief uitlaat over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in Nederland is het gevolg van protectionisme en afgunst op de efficiëntie van de land- en tuinbouw in Nederland.”

Les uit NutriScore

Op één punt wilde Smit niet gelijk zijn handtekening zetten onder het sectorbeleid dat GroentenFruit Huis nastreeft. Dat gaat over een Europees erkende milieu-impactstandaard PECFR. Dat zijn rekenregels die straks mogelijk in heel de Europese Unie gehanteerd worden, om te komen tot een duurzaamheidsscore. “Wees waakzaam voor protectionisme door andere lidstaten. Kijk eerst goed naar de effecten voor onze Nederlandse concurrentiepositie”, zegt Smit. Leer van de NutriScore voor gezondheid. Dat is nu de standaard voor gezondheidsvergelijkingen in Europa, maar is niet in lijn met de Schijf van 5. “Het kan grote economische gevolgen hebben.”  

GroentenFruit Huis vindt het belangrijk dat er met minder certificaten gewerkt wordt. Standaardisatie en rekenmethoden moeten juist worden geharmoniseerd, zodat dit leidt tot minder administratieve lasten voor telers. Die lijn van harmonisatie onderstreept Smits wel.

BBB-peiling: 1 tot 2 zetels

Smit lijkt bij de verkiezingen af te stevenen op een plek in het Europees Parlement, maar met 1 tot 2 zetels in de huidige peilingen maakt BBB misschien  niet de impact die het hoopte te maken. Nederland krijgt 31 Nederlandse zetels in het Europees Parlement van 720 zetels. Smit denkt dat met de door BBB nagestreefde strategische samenwerking tussen de EVP- en ECR-fracties en Nederlandse partijen, zoals de SGP, alsnog voldoende ogen gericht zijn op de belangen van de Nederlandse boer en tuinder.

BBB-delegatie met specialisten van GroentenFruit Huis en FruitMasters. Links vooraan Carin van Huèt, financieel directeur FruitMasters.