Veel kansen fossielvrij telen, maar tegen welke kosten?

Onderzoekers van Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw hebben voor 6 voorbeeldteelten van fossielvrije opties opgesteld (waaronder tomaat). De bijbehorende kostenstijging is berekend met een model van adviesbureau AAB NL. Het rapport lijkt de weg vrij te maken voor onderzoek naar warmtewinning uit oppervlaktewater. Die techniek om warmte te winnen is verrassend aantrekkelijk. Voor een brede toepassing van aardwarmte is een behoorlijke kostendaling nodig met een centrale rol voor warmtepompen.

Energiekosten stijgen

De onderzoekers ramen in het rapport ook wat de transitie met energiekosten doet. Die stijgen in de tomatenteelt minimaal naar € 16 per vierkante meter als de wkk vervangen wordt voor duurzame warmte. Maar dat is speculatief, zegt projectleider Aat Dijkshoorn van het programma Kas als Energiebron, en werkzaam bij Gastuinbouw Nederland.

Wat is voor jullie de belangrijkste conclusie uit het rapport? Is dat bijvoorbeeld de kostenstijging die zich voordoet bij fossielvrij, de mogelijke kostendaling bij aardwarmte of het aantrekkelijke karakter van warmte uit oppervlaktewater?

“Kostenstijging is niet de belangrijkste conclusie en speculatief bovendien, omdat de kostenstijging afhangt van de ontwikkeling van de energieprijzen. Wat wel belangrijk is voor ons, is het inzicht dat er veel realistische opties zijn waardoor voor nagenoeg elke teelt en elke regio een fossielvrije optie op termijn denkbaar is. Een te verwachten kostendaling voor aardwarmte is geen conclusie uit het rapport. De conclusie ten aanzien van de kosten van geothermie is dat een halvering van de kostprijs noodzakelijk is op termijn om de verwachtingen waar te maken. De mogelijke aantrekkelijkheid van aquathermie zien wij als een aansporing om deze optie verder uit te werken qua regelgeving, techniek en door realisatie van demo’s in de praktijk.”

foto 1

Hoe past dit rapport in lopende gesprekken, uitwerkingen van het klimaatakkoord?

“Het is zeker behulpzaam. Het geeft aan wat er nog nodig is aan ondersteuning om niet alleen een fossielvrije en duurzame glastuinbouw, maar zeker ook een rendabele glastuinbouw te realiseren. Hiervoor zijn in de eerste plaats betrouwbare en betaalbare CO₂ voor de bedrijven nodig, evenals warmtenetten om duurzame warmte te transporteren en distribueren en ondersteuning bij de ontwikkeling van nu nog onrendabele technieken.”

Ik mis waterstof in het rapport. Kunnen jullie zeggen wat de stand van zaken is van deze techniek voor de glastuinbouw?

“Dat klopt, in dit rapport is waterstof niet aan de orde geweest. Wij denken dat voor de productie van waterstofgas uit een overaanbod van groene stroom in eerste instantie de industrie aan zet is. Het ligt vooralsnog niet voor de hand om dat decentraal op glastuinbouwbedrijven te gaan doen. Wij overwegen wel om de kansen voor de glastuinbouw nog apart op een rij te laten zetten.”

De kostenstijging is speculatief en nog niet concreet

Is de kostenstijging op te vangen door telers? Het gaat soms om een verdubbeling ten opzichte van huidige meterkosten, stellen de onderzoekers.

“De kostenstijging is speculatief en nog niet concreet. Het geeft alleen aan dat er nog beleid en ontwikkeling nodig is, omdat anders de rendabiliteit in het geding komt. Wij zetten in op de combinatie van fossielvrij, duurzaam en rendabel. Een van de kansen ligt bijvoorbeeld in de intensivering. Dat klinkt heel tegenstrijdig, maar juist intensief belichte bedrijven hoeven maar een kleine stap te zetten om ook fossielvrij te worden. Wel is essentieel dat er dan, op termijn dus, voldoende betaalbare, groene stroom beschikbaar is.”

Foto: Fotostudio Atelier 68

Is het rapport aanleiding om aan sommige ontwikkelingen voorrang te geven wat jullie betreft?

“Het is altijd het beleid van Kas als Energiebron geweest om op alle paarden te wedden. Alleen vergen sommige opties veel inspanning en ondersteuning om belemmeringen weg te nemen, terwijl andere oplossingen met minder ondersteuning toe kunnen. Het is wel zo dat opties die van invloed zijn op de teelt altijd de meeste inzet vanuit Kas als Energiebron vergen. Er zijn geen andere partijen die dat onderzoek voor de sector gaan doen en het is niet verantwoord om andere teeltwijzen, zoals bijvoorbeeld bij de toepassing van LED of bij de inzet van ontvochtigingstechnieken en latente warmte winning, direct zonder onderzoek in de praktijk te gaan toe passen. Daarnaast vergt op dit moment de beschikbaarheid van duurzame CO₂ in de toekomst veel aandacht vanuit Kas als Energiebron.”