Tuinbouwjongeren buigen zich over thema water

Enkele weken geleden bracht het KNMI weer klimaatscenario’s uit. In een tijdbalk is daarin met blauwe en rode kleuren onder andere goed zichtbaar gemaakt hoe de gemiddelde temperatuur gaat toenemen, wat met name in heel sterke mate het geval zal zijn als de CO₂-uitstoot hoog zou blijven. Tijdens een goedbezochte tweede editie van de jaarlijkse landelijke bijeenkomst van Tuinbouwjongeren Nederland, gehouden bij Deliflor Hoogveld in Nieuwaal (Bommelerwaard), projecteerde Klaasjan Raat van advies- en onderzoeksbureau KWR in Nieuwegein daaroverheen de gemiddelde leeftijdsbalk van de aanwezige jongeren. Waardoor visueel duidelijk werd dat zij in hun generatie al veel zullen meemaken van de impact van die klimaatgevolgen. Meer hitte, nattere winters, langere droge periodes in de zomer, en toename van extreme zomerbuien. Waarbij ook consumenten en andere sectoren aanspraak zullen maken op het schaarser wordende water.

Wateropslag

Die veranderingen vragen oplossingen, om bij toenemende tekorten aan hemelwateraanvoer in de zomer toch over voldoende goed gietwater te blijven beschikken. Gelukkig zijn er maatregelen voorhanden om daar op in te spelen. Ondergrondse wateropslag werd door Raat als één van de mogelijke oplossingen aangedragen. Dat is ook in ondergronden met brakker grondwater mogelijk gebleken. De waterkwaliteit om te mogen infiltreren in de bodem moet dan wel goed zijn. Wat voorwaarden met zich mee brengt, zoals het coaten van goten.

Lokale oplossingen

Verder kan gekeken worden naar specifieke lokale kansen, zoals aanvoer van hemelwater dat opgevangen wordt op daken van een nabijgelegen industriegebied, of zoals in Dinteloord gebeurd door gezuiverd industrieel water (hier van een suikerfabriek) te benutten. Er wordt ook een pilot gestart om als telers samen te werken in een ‘waterbank’, waarbij bassins aan elkaar gekoppeld worden, en bijvoorbeeld sierteeltbedrijven met wateroverschotten dit kunnen leveren aan collega’s met meer waterbehoeftige gewassen. Er moet daarvoor nog wel grondig bekeken worden wat dit gaat kosten, hoe je het gaat organiseren, en hoe infectierisico’s van ziektes voorkomen kunnen worden.

Lekstromen

Manfred Wienhoven van onderzoeksbureau Ecorys belichtte het voorkomen van lekstromen bij glastuinbouwbedrijven, om zo emissies naar het oppervlaktewater te beperken. “We zijn op de goede weg, maar we zijn er nog niet.” Bij 1:4 tot 1:3 van de bedrijven worden nog lekkages waargenomen. Een conclusie uit een inventariserend onderzoek bij 7 bedrijven is dat de meeste van die vastgestelde lekkages visueel waarneembaar zijn. En veelal met simpele maatregelen op te lossen zijn zonder grote kosten. Redelijk frequente periodieke controles kunnen dus al een snelle winst in emissiebeperking opleveren. Vastgestelde mankementen waren bijvoorbeeld een losgeschoten aansluiting op de hoofddrain, scheefliggende matten op de teeltgoot, een gescheurde mat, of een loshangende druppelaar. Die route via bodem naar grondwater naar oppervlaktewater levert risico op voor de waterkwaliteit in omliggende sloten en afwateringen. De kas gesloten houden vraagt continu aandacht.

Naar emissieloze teelt

Beleidsspecialist water en omgeving Guus Meis van Glastuinbouw Nederland gaf aan dat de oppervlaktewaterkwaliteit zeker al een stuk verbeterd is, maar dat het tempo waarin de verbeteringen nu nog gaan onvoldoende groot is om de gestelde doelen volgens de Kader Richtlijn Water in 2027 te gaan halen. Meis: “Wordt water straks het nieuwe stikstof-dossier?” Want de kans is aannemelijk dat dezelfde milieu-voorvechters die zich hard hebben gemaakt om de Nederlandse overheid zich te laten houden aan de stikstof-eisen, dat ook zullen gaan doen als straks aan de water-eisen voldaan moet worden. Dat alles vraagt om een extra stap in maatregelen van telers. Om in 2027 aan te kunnen tonen dat het in ieder geval niet aan de glastuinbouw ligt als er nog overschrijdingen plaats vinden. Omdat er steeds minder gewasbeschermingsmiddelen overblijven, is de kans groot dat er meer van de resterende middelen toegepast moet worden, wat de kans op het vinden van overschrijdingen daarvan juist groter maakt.

Watercoach

Helaas ging er in de zaal met zo’n 60 tot 70 tuinbouwjongeren geen enkele vinger omhoog, toen Meis vroeg wie de nieuwsbrief van Glastuinbouw Waterproof ontving. Terwijl daar juist veel kennis te halen is over emissie-beperking, met praktische tips. Zoals gebruik van een handzame en betaalbare nitraatmeter, die wordt ontwikkeld binnen een Kom In Je Kas (KIJK)-project, om een indicatie te krijgen van eventuele onbewuste lekstromen. Ook wordt binnen het Landelijk Platform Duurzame Glastuinbouw een watercoach opgeleid, die naast de teler kan gaan staan om hem te helpen bij het emissieloos telen. Maar er is ook strenge wetshandhaving nodig, bijvoorbeeld voor gelegenheidstelers op huurtuintjes, die het niet zo nauw nemen met de regels, en het verpesten voor de serieuze rest van de glastuinbouwsector.