Trillend verdichtingen opbreken

Imants introduceerde in 2019 de Cultermatic. Een aangedreven woeler die met twee keer vier woeltanden op drie meter werkbreedte de grond tot op 80 tot 90 centimeter diepte volledig los kan maken. Boerderij zag de woeler afgelopen voorjaar aan het werk op Flakkee op een perceel met een sterk verdichte laag op zo’n 70 tot 80 centimeter diep als gevolg van een voorgeschiedenis als gronddepot.

Dat er een flinke trekker nodig is om het werktuig te tillen, maar ook om te trekken heeft geen uitleg nodig. Een 270 pk trekker heeft bij een rijsnelheid van een kilometer per uur er de handen vol aan. Met iets meer pk’s en eigen gewicht is ook twee kilometer per uur haalbaar.

Een 3 meter breed grondpakket 80 centimeter diep volledig opbreken is makkelijker gezegd dan gedaan, maar met de Cultermatic lukt dat. De woeler laat de opbouw van de bouwvoor intact waardoor er bovenop niet eens veel lijkt te gebeuren, maar naast de woeler trilt de grond alsof er een kleine aardbeving aan de gang is. Er gebeurt dus wel wat. Een paar keer prikken met de penetrometer leert dat de eerst bijna ondoordringbare laag nu inderdaad los is getrokken.

Meten is weten. Pas als het probleem goed in kaart is gebracht kun je het gericht aanpakken. Met een penetrometer is verdichting objectief vast te stellen. – Foto: Martin Smits

De woeler bestaat uit twee rijen met vier tanden die door middel van een exentriek door de aftakas worden aangedreven. Oscillerend woelen noemen ze dat bij Imants. Beweegt de voorste rij tanden door de aandrijving naar voren dan beweegt de achterste rij naar achteren en omgekeerd. Met een vaste woeler voor het gewone boerengebruik haal je geen 80 centimeter diepte om een sterk verdichte laag te doorbreken. Met twee keer vier tanden maakt de Cultermatic de hele grondbalk goed los. De aandrijving van de tanden helpt de benodigde trekkracht aan de wielen te verminderen en het trillen helpt breukvlakken te maken. Een vaste woeler heeft veel meer het effect dat die de grondbalk optilt, maar veel beperkter opbreekt waardoor verdichtende lagen zich weer sneller herstellen.

De looprol is volgens het prijzenboekje optie maar voor een nauwkeurige en stabiele werkdiepte wel een aanrader. En dan nog een bijzonderheid: volgens Imants zijn er ook vermoedens dat het heftig trillen van de grond aaltjes zou kunnen bestrijden. Geen broodje aap-verhaal, want er zijn in Noord-Holland ook proeven mee gedaan. Vooralsnog zijn daar geen resultaten van bekend.

Eerst kijken, dan woelen

Een woeler is lang niet altijd de beste oplossing om problemen in de ondergrond op te lossen. Na de oogst sporen opentrekken kun je nog opvatten als normale grondbewerking als voorbereiding voor een volgend gewas, maar zitten de problemen echt in de ondergrond dan begint het met een behoorlijk onderzoek. Pas als duidelijk is hoe de grond er onderin aan toe is en wat het echte probleem is, is er een passende maatregel te treffen. “Het probleem oplossen in plaats van symptomen bestrijden”, stelt Imants productspecialist Roger Braspenning.

Prik op verschillende plekken in het perceel met een penetrometer en graaf op verschillende plekken een gat om vast te stellen hoe diep verdichtingen zitten en hoe de bodem is opgebouwd. Het beeld in de ondergrond is vaak grillig en daar krijg je beter inzicht in door op meerdere plekken onderzoek te doen.

Bovenop lijkt het alsof er niet veel gebeurt, maar de aarde beeft. 80 diep en 3 meter breed wordt de hele grondbalk opgebroken. De opbouw blijft intact. – Foto: Peter Roek

De Cultermatic vibrerende woeler is bij uitstek een woeler die in de bouwvoor over de hele werkdiepte de grond goed opbreekt, maar de opbouw in tact laat.

Imants heeft spitmachines om tot 1,30 meter diep te spitten. Dat is een alternatief voor diep woelen. Een diepspitter met smalle beitels mengt de grond maar nauwelijks. Met standaard beitels wordt ongeveer 25% van de ondergrond omhoog gewerkt. Met speciale mengplaten aan de rotors wordt onder- en bovengrond vrijwel 50-50 gemengd. Soms is dat gewenst, soms ook nadrukkelijk ongewenst. Het proces omkeren is onmogelijk, dus breng eerst goed in beeld wat het probleem is en kies dan voor een oplossing. En het spreekt voor zich dat je dit werk alleen moet uitvoeren als de grond droog genoeg is.