Trayplantenopkweek in een te warm najaar: een update

Gewasdeskundige Marcel Beekers van DLV Plant meldde al in week 42 dat uit de eerste bloemonderzoeken bleek dat de bloemaanleg in veel trayplanten al was afgerond, veroorzaakt door het warme weer in september en oktober.

Ze hadden op dat moment al bijna 12.500 groeigraaduren GGU bijeengesprokkeld. Dit aantal groeigraaduren wordt normaal half november bereikt. Een groeigraaduur (GGU) is de gemiddelde temperatuur gedurende dat uur, verminderd met 4,5 graden. Voorbeeld: het is 16 graden gedurende een uur, dat uur levert dan 11,5 GGU. Of anders gezegd: bij of onder een gemiddelde uurtemperatuur van 4,5 graden Celsius staat een plant stil.

Deze situatie gold half oktober voor individuele planten binnen partijen en zelfs voor complete partijen planten. Inpakken was toen nog niet aan de orde. Het advies was op dat moment om, ondanks dat de bloemaanleg al ver was afgerond, door te gaan met N- bemesten. Het argument daarvoor was dat door de toen nog hoge temperaturen de groei doorgaat, inclusief het doorschuiven van de eerste bloemtros.

Strategie tot nu toe

De strategie de afgelopen weken is vooral ‘doorgaan met de N-bemesting’ geweest, om er de eerste tros uit te bemesten. In vrijwel alle partijen waar half oktober al troshoogtes van 6 tot 10 millimeter werd gemeten, is deze strategie doorgevoerd. De huidige eerste tros wordt dus een voorbloeier, die wel verwijderd moet worden. Aldus wordt bereikt dat (voor trayplanten voor de doorteelt) de tweede tros de positie gaat innemen van de eerste (voorbloei)tros en dat een vierde tros, een zogenaamde na-natros, doorschuift naar de derde positie. Dat moet een trayplant opleveren met drie productiegeschikte trossen.

Huidige stand van zaken

Normaliter staat de groeigraadurenteller op 7 november onder optimale omstandigheden op 11800 en komen er tot het inpakken nog zo’n 500-800 bij, aldus uitkomend rond de 12.500 groeigraaduren. Het aantal GGU lag op vrijdag 7 november op zo’n 16.600. In het oosten van Brabant en in Limburg stond de teller op 15.900GGU. Gemiddeld lopen we dus 4000-5000 GDH voor op de optimale lijn, gerekend met een startdatum van 1 september. Stel dat bij die huidige 16.600 GGU nog eens 500-800 GGU komen, dan is het eindtotaal bij inpakken 17.100-17.400 GGU. Dat is nog slechts een kleine 1.000 GGU verwijderd van de voor productie benodigde eerste bloei. (= 18.000 GGU).

Eerste tros verwijderen

De sterk voorlopende ontwikkeling van deze trayplanten heeft tot gevolg dat bij het uitplanten op de productieplek de eerste bloemtros bij een aantal planten binnen de partijen zelfs al zichtbaar zal zijn. Die hoge tros moet eruit omdat die verhindert dat er voldoende gewasontwikkeling plaatsvindt. Die actie moet pas tien tot veertien dagen na het planten worden uitgevoerd, om de planten de kans te geven eerst in te wortelen.

Bewaarbaarheid in de knel

Behalve het aantal groeigraaduren, wordt vanaf 1 oktober ook het aantal koude-uren geteld. Trayplanten zijn geschikt voor lange bewaring na ongeveer 500 koude-uren. Een koude-uur is een uur met een temperatuur onder 7 graden Celsius. De huidige situatie is dat dit najaar nog maar enkele tientallen koude-uren geteld zijn. Dit aantal zal nog slechts beperkt toenemen.

Wat nu?

Een bloemonderzoek de komende weken kan helpen de strategie voor de komende weken, samen met de adviseur, verder vorm te geven. Verder is van belang in het voorjaar een goede proefplanting op te zetten en nauwkeurig te monitoren. Vanaf het plantmoment in de kas gaat de groeigraadurenteller opnieuw lopen. Trossen die bloeien voor 5.500 GGU, moeten verwijderd worden (zoals dat ook aan de orde zal zijn na het uitplanten in augustus ten behoeven van een herfst- of doorteelt.

Ongelijke start

Volgens deskundige Beekers verloopt de opkweek eigenlijk al vanaf het begin anders dan anders. De start van de bloemaanleg ging erg ongelijk, zowel tussen partijen áls binnen partijen. Het begon met enkele koude en donkere dagen rond 25 en 26 augustus, voorafgegaan door enkele dagen die al aan de koude kant waren. Deze omstandigheden betekenden voor een deel van de planten het sein om vroegtijdig te wisselen van een vegetatieve naar de generatieve ontwikkeling. Deze eerste planten gingen eind augustus al om, deels tussen 1 en 5 september en de rest volgde tussen 5 en 10 september. “Dat ongelijke patroon zie je helaas bijna in alle partijen terug”, aldus Beekers.

Bloemonderzoek

Volgens bloemonderzoekspecialist Toon Melis van NovaPlantmapping verkeert bij trayplanten de hoofdtros aan het eind van de gangbare opkweek in stadium 6 – 7 met een lengte van 8 millimeter. De twee daarop volgende natrossen hebben idealiter stadium 3 tot 5. Dat is deze keer dus niet het geval. Veel partijen planten verkeerden half oktober al in het bovenbeschreven stadium, toen al hadden de planten 12.000 tot 12.500 GGU bijeen gesprokkeld.

De huidige situatie (opname 5 november) voor een gemiddelde trayplant is hieronder weergegeven in een vereenvoudigd schema. De hoofdtros is verder doorontwikkeld tot stadium 8, met een lengte van 15 millimeter, de natrossen ontwikkelden ook verder door. In het laatste oksel onder de natrossen ontwikkelden de ogen ook door, vomden twee blaadjes en sloten vervolgens opnieuw af met een volgende natros: een na-natros. De bladoppervlakte gaat uitkomen op 354 cm2.

Dit is in het tweede schema ook te zien in de sinds dit jaar door NovaPlantmapping gehanteerde nieuw weergave voor de resultaten van het plantonderzoek.