Tomaat past goed in voedingstrends

De consumptiehoeveelheid van verse tomaten in Europa is de laatste jaren vrij stabiel. Wel zijn er volgens Lambert van Horen van RaboResearch grote verschillen waar te nemen tussen landen en zelfs in regio’s binnen landen. Zo zijn Spanjaarden echte tomateneters, met een consumptie van 32 kilo per huishouden in het retailkanaal. Daarmee vergeleken zit er in Nederland, met 9 kilo per huishouden, nog volop groeipotentie. Nederlanders zijn wel meer geld gaan besteden aan tomaat.

Duurder segment in Nederland groter

In 2020 werd in Spanje € 56 per huishouden gespendeerd aan tomaten, terwijl daar in Nederland iets meer dan € 30 aan werd uitgegeven. Het procentuele verschil in bestedingen is dus heel wat kleiner dan het verschil in gekochte kilo’s. Daaraan is te zien dat in Nederland het duurdere segment van de cherry- en snacktomaten groter is. In die kleine tomatentypes zit ook groei, wat eveneens in landen als Duitsland en België het geval is. Terwijl bijvoorbeeld in Polen de prijs per aangekochte kilo juist heel laag is, wat duidt om meer aankopen in het standaard grovere bulk-segment.

Opvallend is dat de Britten een groter aandeel tomaten in de discounters, zoals Aldi en Lidl, zijn gaan kopen. Het marktaandeel biologische tomaten blijft redelijk stabiel. In de winkelschappen van de retail gaat het daarbij met name om grove trostomaten. Er zijn in het biologische schap relatief vrij weinig kleine tomatentypes te vinden.

Consumptiegedrag

Uit Belgisch onderzoek naar marktontwikkelingen bij verse tomaten stelt Jan Engelen van Coöperatie Hoogstraten vast dat er meer aandacht ontstaat voor duurzaamheid. Daarbij horen ook duurzamer verpakkingen, met steeds meer papier in plaats van plastic. Dit vraagt aanpassing van verpakkingsmachines en heeft ook invloed op de houdbaarheid van tomaten. Bij de beschikbaarheid van tomaten is de invloed van virusaantastingen op de productie groot. Dat laatste kan ook invloed hebben op smaak en vruchtkwaliteit. Veredelaars geven aan te verwachten dat problemen met ToBRFV tijdelijk zijn, en (intermediair) resistente rassen het probleem gaan oplossen.

Er zijn zorgen over geldbestedingen bij consumenten aan tomaten, met oog op de hoge inflatie. In België wordt die voor 2023 op 8 tot 9% ingeschat. Daarnaast wordt tomaat nog als een simpel basisproduct ervaren, waardoor men sowieso niet bereid is om er al te veel geld aan uit te geven. Verder zorgen hoge gasprijzen voor een uitdaging om op de huidige manier tomaten te blijven produceren.

Tomatenaankopen zijn meestal vooraf gepland. Het is geen impulsaankoop

Vier trends

Vier bekende trends bij consumenteneisen aan voeding staan bovenaan: gezondheid, eenvoud, gemak en diversiteit. Telers kunnen met tomaat op al deze aspecten goed inspelen. Al is het de vraag of meer gezonde nutriënten vooral moet komen uit het laten consumeren van meer tomaten, of dat veredelaars juist zouden moeten investeren in hogere gehaltes inhoudsstoffen. En de introductie van meer diverse exclusieve tomatentypes is tegenstrijdig met de wens van retailers om zo min mogelijk product op de plank te hebben liggen.

Daarnaast leeft in de gedachte van consumenten ook nog wel erg dat een tomaat rood is. Het is nog steeds een uitdaging om kleurtjes te introduceren. Verder blijken consumenten vrij loyaal te blijven aan de tomatentypes die ze hebben gekozen, wat een uitdaging kan zijn om verdere diversificatie te stimuleren. Gelukkig zijn consumenten al wel bekend met veel types tomaat.

Tomatenaankopen zijn meestal vooraf gepland. Het is geen impulsaankoop. Er zijn geen verschillen waar te nemen in aankoopgedrag bij tomaat tussen de diverse supermarktketens.

Vervaging in afzetkanalen

Bij de algehele ontwikkelingen in de retail en consumentenconsumptie valt op dat er wat vervaging in afzetkanalen plaatsvindt en supermarktketens meer geïnteresseerd zijn geraakt om ook te investeren in foodservices of daar mee samen te werken, zoals Jumbo en La Place, Albert Heijn en Selecta, of Spar en Tosti Club.

De beweging rond gebruikservaring is ook te zien in het groeiende fenomeen van groepen en communities die online recepten met elkaar delen

Hoewel online aankopen toenemen, blijft er ook in de supermarkt gekocht worden. De kans om mensen op de winkelvloer een positieve gebruikservaring te bieden moet daarom niet onbenut gelaten worden, bijvoorbeeld via koks die een maaltijdervaring neerzetten. Waarbij het er niet toe doet of consument de tomaten daarna uit het schap halen of er online meer van gaan bestellen. De beweging rond gebruikservaring is ook te zien in het groeiende fenomeen van groepen en communities die online recepten met elkaar delen.

Voedingswaarde

Op het gebied van voedingswaarde is er een ontwikkeling dat er meer gepersonaliseerde maaltijdboxen beschikbaar komen, waarbij de inhoud specifieker afgestemd is op leeftijd en andere persoonlijke kenmerken.

Meer transparantie

Verder neemt de transparantie over onder andere duurzame productie toe. In Nederland reageren consumenten wat afwachtender, maar in sommige landen ontstaat al meer acceptatie van duurzaamheidskeurmerken, zoals de Eco-Score.

Gebruik van big data maakt dat er persoonlijker ingespeeld kan worden op consumentengedrag. Op het gebied van voedingswaarde is er ook een ontwikkeling dat er meer gepersonaliseerde maaltijdboxen beschikbaar komen, waarbij de inhoud specifieker afgestemd is op leeftijd en andere persoonlijke kenmerken.