‘Terug naar ‘geen chemie’ is geen optie’

(Bijna) iedereen wil dat er minder chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt worden. Maar kan dat?

Voorvechters van alternatieve landbouw hebben er een handje van om van een wens een feit te maken. Neem de bloemrijke akkerrand die vol zou zitten met natuurlijke bestrijders. Leuk idee en het klinkt ook wel aannemelijk. Monocultuur maakt kwetsbaar, en de perceelsgroottes nemen alleen nog maar toe. Maar overtuigend bewijs dat die randen echt zoden aan de dijk zetten is er niet. Alle ogen zijn daarom nu gericht op strokenteelt. Beloftevol, maar ook hier geldt: laat wensdenken niet op de conclusies vooruitlopen.

Agroforestry en permacultuur

Ander voorbeeld: agroforestry en permacultuur. Pioniers roepen dat hier de oplossing ligt voor alle problemen. Maar dit staat nog maar in de kinderschoenen. Laat die mensen rustig door pionieren – in alle bescheidenheid – maar laat ze niet doen alsof ze de wijsheid in pacht hebben. Dat gebeurt nu te veel. Met als resultaat tegenzin bij de rest en regelgeving gebaseerd op verwachtingen.

Maar toch, de maatschappelijke druk is onmiskenbaar. Denk aan de miljardenclaims die Bayer aan de broek heeft voor glyfosaat. Denk ook aan de verspreiding van middelen onder omwonenden van landbouwpercelen. Agrifacts is terecht kritisch over recent onderzoek daarover. Je kunt niet elke chemische stof zomaar ‘bestrijdingsmiddel’ noemen. Er zijn veel meer bronnen, maar de landbouw is daar wel een belangrijke van.

Je kunt niet elke chemische stof zomaar ‘bestrijdingsmiddel noemen

Voorzorgsprincipe toepassen

Afgelopen week kwam de Gezondheidsraad met een advies. Ze wil het voorzorgsprincipe toepassen, ofwel middelen strenger beoordelen. Vooral de zogeheten cocktailwerking krijgt aandacht. Middelen worden nu nog op hun eigen effecten beoordeeld, en niet op de mogelijke interactie met andere middelen. Dat zou anders moeten. Opvallend was de reactie van LTO Nederland: de raad onderstreept wat de landbouw zelf ook wil. Dat is wat té zalvend. Het advies hakt er wel degelijk in – overigens mede uit zorg over de gezondheid van de gebruikers zelf.

Terug naar ‘geen chemie’ geen optie

Zonder meer terug naar ‘geen chemie’ is geen optie. Het moderne leven zit vol chemie. Mensen poetsen hun tanden met fluoridetandpasta, slikken voedingssuplementen, omringen zich met kunststof. We moeten reëel blijven, kijken naar de effecten van middelen en niet dogmatisch worden. Chemie-arme landbouw zal er anders uitzien dan wat we nu gewend zijn. Door andere gewassen, genetica (Crispr-Cas?) en teeltsystemen (strokenteelt?). Maar dat is eigenlijk ook nooit anders geweest.

Lees ook: ‘De belofte van groene middelen’