Teeltverbod in groente zware ingreep na vondst bacterie

Heeft de NVWA na ToBRFV in tomaten een nieuw hoofdpijndossier in de groenten? De vondst van de bacterieziekte Curtobacterium flaccumfaciens pv. flaccumfaciens (Cff) op gewone boon (sperzieboon) doet alarmbellen afgaan bij de Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).

Recent kwam de NVWA met buitengewoon scherpe maatregelen na de vondst van de bacterieziekte Cff op drie sperziebonenpercelen in de gemeente Altena (Noord-Brabant), nabij de Biesbos. De planten moesten vernietigd, inclusief wortels. Op deze percelen mag ook de komende twee jaar geen vlinderbloemig gewas geteeld worden en eigenlijk ook niet op de percelen eromheen in een bufferzone van 100 meter. Zo ontstaat er naar schatting een gebied van tussen de 10 en 20 hectare waar geen vlinderbloemige gewassen geteeld mogen worden.  

Hygiënemaatregelen machines

Een buitengewoon zware maatregel, erkent ook Cees Geven, directeur van telersvereniging De Schakel, voor telers die voor industrie ook bonen telen. “In alle eerlijkheid kende ik dit verhaal niet, maar het is een erg scherpe maatregel. Ook de bacterieziekte Cff ken ik niet. Ik ga me erin verdiepen voor onze telers.” De potentiële gevolgen zijn dus groot. Voor bewerking van deze percelen gelden komende jaren ook hygiënemaatregelen bij personeel en machines. Ook zullen de percelen gemonitord worden.   

Besmet zaad uit de VS

Een teeltverbod lijkt uniek in de groenteteelt. In de aardappelteelt is daar met bruinrot wel veel ervaring mee. Begin september stelde de NVWA voor het eerst een uitbraak vast van de quarantaine-bacterieziekte Cff in drie sperziebonenvelden in Altena. Ondertussen lijkt het spoor te leiden naar besmet zaad uit de Verenigde Staten. Geven weet dat de Verenigde Staten en Zuid-Amerika belangrijke zaadleveranciers zijn. “Er zitten veel vermeerderaars aan de Westkust, maar problemen met zaad hoor ik niet vaak. Vorig jaar was er wel iets met besmet zaad in België, weet ik.”   

Mogelijk gaat het om dezelfde besmetting. In 2023 en 2024 zijn namelijk meerdere importpartijen zaaigoed van bonen besmet bevonden door EU-lidstaten. De NVWA waarschuwt voor een hoog risico door deze Cff-bacterie en zet in op meer controles om nieuwe uitbraken te voorkomen. Mogelijk moet 50% van de binnenkomende zaadpartijen nader onderzocht worden.

Geen symptomen, wel vernietigd

De drie bonenpercelen van één teler werden gevonden, nadat een besmette partij zaad werd opgevolgd. De bonenpercelen vertoonden geen verschijnselen van de verwelkingsziekte. Andere percelen die uit deze zaadpartij zijn geteeld testten negatief op Cff, maar het advies is ook hierop de komende twee jaar geen vlinderbloemige gewassen te telen. De risico’s zijn groot. De bacterie kan overleven op veel verschillende waardplanten, waaronder granen en onkruiden.

De bacterie lijkt in Europa en daarbuiten terrein te winnen. In België werden in 2021 symptomen waargenomen in bonenvelden in Oost-Vlaanderen. In 2022 werd pas de plantenziektekundige dienst ingeschakeld die Cff vaststelde en tracering en bestrijdingsmaatregelen nam.

Rusland ook schade in andere gewassen

Recent is ook in Zwisterland Cff vastgesteld in bonenpercelen. Ook bij deze vier percelen, verspreid over meerdere gebieden, geldt dat de komende twee jaar geen vlinderbloemige gewassen geteeld mogen worden. In Rusland was Cff al langer verbonden met besmetting van bonenvelden, maar sinds 2018 zijn er ook flinke besmettingen van zonnebloemvelden en sojabonen met de bacterie.  

De bacterie is al ruim honderd jaar een belangrijke verwelkingsziekte in de bonenteelt in de Verenigde Staten. De frequentie varieert sterk per jaar afhankelijk van de lokale weersomstandigheden en controlemaatregelen. De bacterie gedijt vooral goed bij warme vochtige zomers. Zaadoverdraagbaarheid is vooral bekend van Phaseolus en de bacterie kan tot ruim 20 jaar in zaaigoed aanwezig blijven, schrijft de NVWA. In Duitsland werd na een vondst in 2018 de bacterie niet meer terug gevonden.