Technologie zo wonderlijk dat het bijna eng is

Nanotechnologie wordt de volgende revolutie, die ons dagelijks leven van voor tot achter gaat beïnvloeden. Tenzij we nano eng gaan vinden. Of het onderzoek naar deze hemelbestormende technieken te duur.

Stel je een pilletje voor dat zó klein is dat je het niet kunt zien. Zo klein dat je het in de bloedbaan kunt brengen. Maar zo slim dat het weet waar het heen moet om te zoeken naar één bepaalde aandoening. Het pilletje bevat een compleet laboratoriumpje dat kan analyseren of en waar er bijvoorbeeld tumoren aan het ontstaan zijn. En als er inderdaad kankercellen actief zijn, dan heeft het pilletje ook meteen de juiste geneesmiddelen bij zich. Precisie-chemo tot op celniveau.

Aan dat soort nanopilletjes wordt in Nederland naarstig gewerkt. Het voorbeeld van de nanopil, die als een micoscopisch kleine duikboot, gevuld met een compleet team aan artsen, voorzien van de meest geavanceerde medische apparatuur, doelgericht door onze bloedvaten koerst, is aansprekend. Tuinders zullen van net zo’n duikbootje dat door de sapstromen van planten vaart en er plantenziektes bestrijdt, niet veel minder kippenvel krijgen.

De kans dat juist Nederlandse tuinders als eerste met van die superslimme nanopilletjes zullen kunnen gaan werken is volop aanwezig. Nederland schijnt wereldwijd in de top 3 te staan van landen met een vergevorderd nanotechnologisch onderzoeksprogramma. Na de VS en Zwitserland. Maar dus nog vóór een land als China, dat met een leger aan hoogstopgeleide techneuten wel in  bijvoorbeeld de gentech een niet meer in te halen voorsprong op de rest van de wereld hebben genomen.

TU Twente-onderzoeker Dave Blank, tevens wetenschappelijk directeur van nanoclub Mesa Plus, kwam vorige week op een verjaardagsfeestje van zaadtechniekbedrijf Incotec de waanzinnigste nanovergezichten schilderen. Behalve die pil was er natuurlijk ook de koolstof nanotube, ook wel bekend als grafeen: één atoom dik maar 50 keer sterker dan staal en 30 procent harder dan diamant. Verderlicht, maar supersterk, zo doorzichtig als glas, zo geleidend als koper. Prima spul voor nieuwe kassen. Want zo is een tuinder: ook al is het er eigenlijk pas over tien jaar, hij wil het nú alvast uitproberen.

Argwaan en angst

Een dergelijke experimenteerdrift is echter geen gemeengoed. Want wat we met die nanomachientjes ter grootte van de kleinste bouwstenen van het leven (het DNA-molecuul) of de dood (virussen) allemaal kunnen, dat boezemt behalve oncontroleerbare bewondering ook het begin van argwaan en angst in. Hoe meer Crime-Scene-Investigationachtige voorbeelden onderzoeker Blank oplepelde, hoe meer vragen hij opriep over risico’s en privacy.

“Ik vind dat je het altijd moet zeggen als er nanodeltjes in een product zitten”, aldus Blank. “Leer van de geschiedenis en wees eerlijk en open.” Mooie woorden. Maar de geschiedenis van gentech leert dat openheid niet de oplossing van alle bezwaren is. Genetische modificatie zou de honger de wereld uit gaan helpen. Maar het wordt ook gebruikt om chemische middelen te kunnen gebruiken.

Nanotechnologie wordt onvermijdelijk eng als  het onze lichamen gaat binnendringen, hetzij rechtstreeks in de vorm van zo’n nanopil, hetzij indirect via ons voedsel dat met nanopilletjes is behandeld.

Te duur

Nano wordt in elk geval al als duur gezien. Dat bleek deze week uit een onderzoek naar trackingsystemen in de groente en fruit ekten. ‘Consument niet louter positief over nanotechsticker die houdbaarheid AGF aangeeft’, kopte de WUR boven haar persbericht.

“Consumenten zijn niet onverdeeld positief over een sticker op basis van nanotechnologie die de houdbaarheid van groente- en fruitproducten aangeeft, rekening houdend met (bewaar)tijd en bewaartemperatuur. Zij zien de sticker als een hulpmiddel tegen de voedselverspilling, maar zijn bang dat de sticker de prijs van het product zal verhogen. Geen van de consumenten lijkt ongerust te zijn dat nanodeeltjes als gevolg van de sticker op het product mogelijk in het lichaam zouden kunnen komen. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen UR in opdracht van het ministerie van EZ.”

Dat laatste is hoopgevend. Kennelijk wint het vertrouwen dat zo’n sticker niet het voedsel waar het op geplakt is ‘vervuilt’ het van de argwaan dat dat als er iets fout kán gaat het ook fout zál gaan. Maar hoe open en eerlijk dr. Blank en zijn nanocollega’s ook willen zijn, argwaan zal bij veel andere toepassingen, waarbij nanodeeltjes wel degelijk het lichaam in kunnen of zelfs moeten gaan zeker vertragend werken op het tempo, waarin deze wonderdadige technologische revolutie onze dagelijkse praktijk gaat bepalen.