Staghouwer (LNV): ‘De overheid is niet de oplossing voor elk probleem’

Minister Henk Staghouwer komt binnenkort met een beleidsbrief over de gascrisis en de glastuinbouw. Zonder oplossing voor de korte termijn. “We moeten de glastuinbouw blijven koesteren.”

Henk Staghouwer is elf weken minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Zijn optreden in de Kamer is niet altijd overtuigend geweest en hij is zelf de eerste die dat toegeeft. Hij leert elke dag, erkent hij tijdens dit interview, dat in verband met een overvolle agenda plaatsvindt in zijn dienstauto, onderweg van de ene afspraak naar de andere. Tegelijk moet hij ook beleid maken.

Tuinders komen door het dure gas in de problemen. Komt daar een oplossing voor?

“Glastuinders die geen energiecontracten hebben, worden geraakt. Dat is echt zorgelijk. Ik hoor natuurlijk ook dat kassen leeg staan. Maar ik kom ook ondernemers tegen die langetermijncontracten hebben, een deel vast, een deel variabel. Daar zijn de problemen minder groot. Ik sluit mijn ogen niet voor de zorgen. We moeten de glastuinbouw blijven koesteren. Dat is een topsector.

Ik ben met minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie in gesprek over de versnelling van de energietransitie in de glastuinbouw. Er komt binnenkort een brief, maar die geeft ook niet de oplossing voor de korte termijn. Als we de glastuinbouw versneld kunnen laten investeren met hulp van de overheid naar warmtesystemen die niet fossiel zijn, dan zijn we spekkoper.”

Het klinkt alsof de glastuinder door een rivier moet lopen die gemiddeld anderhalve meter diep is. Als die rivier in het midden vijf meter diep is, haalt hij de overkant niet, maar verzuipt hij.

“Daar moet je oog voor hebben. Er zijn ongetwijfeld glastuinders die te laat de transitie ingezet hebben en die dit niet kunnen meemaken. Dat is heel vervelend, maar de overheid is niet de oplossing voor elk probleem. Dat wordt wel eens gedacht. Ondernemingen maken keuzes, voor middellange termijn en voor lange termijn, dan heb je te maken met ondernemersrisico.”

Er is een soort schakelmodel, de grootverbruikers moeten een plan van aanpak maken

In het ergste geval heb je te maken met een giga-hoge energieprijs die je niet overleeft.

“Die hoge prijs treft ons allemaal. We wisten een jaar geleden niet dat dit zo uit de klauwen zou lopen. Gelukkig zien we nu een kleine kentering in de energieprijzen, maar het zegt wel iets over de kwetsbaarheid van ons systeem. Sommigen kunnen het verdisconteren in de prijs, door afspraken te maken met de supermarkten. Dat is ook gebeurd. We moeten het in kaart brengen en kijken of we als overheid de gevolgen kunnen beperken. Daarover praat ik met de glastuinbouw.”

U heeft in een debat gezegd dat de glastuinbouw nooit zal worden afgeschakeld. Blijft dat overeind?

“Er is een verdringingsreeks, maar ik heb zo niet paraat waar de glastuinbouw precies zit. Dit ligt op het terrein van collegaminister Jetten voor Klimaat en Energie. Er is een soort schakelmodel, de grootverbruikers moeten een plan van aanpak maken, ook een bedrijf als FrieslandCampina. Zij moeten een plan hebben als er minder gas is, want de melkplas draait gewoon door. Dan kun je wat met voer doen, zodat koeien minder melk produceren. Niet alleen bij FrieslandCampina is zo’n protocol, dat geldt ook voor andere sectoren.”

Rob weet heel goed aan welke sleutels we moeten draaien

De tuinders lopen er tegenaan dat de koppeling van de gasprijs met de stimuleringsregeling duurzame energie averechts werkt. Gaat dat veranderen?

“Dat is een van de discussies die ik met minister Rob Jetten heb. Rob weet heel goed aan welke sleutels we moeten draaien. De sector vraagt daar ook om. Daar komt een andere oplossing, die de transitie versnelt.

Jetten wil graag het CO₂-doel halen. Er zit 1 miljoen ton aan reductie in voor de glastuinbouw. Mijn motivatie is om de glastuinbouw dat te laten meemaken. Rob zijn motivatie is om de CO₂-uitstoot naar beneden te brengen. Zo voelen we allebei die verantwoordelijkheid. Ik zie dat Rob bereid is goed na te denken over maatregelen die haalbaar zijn.”