Specialty-tomaten worden volwassen

In nauw contact met zaadfirma’s, telers en marktpartijen komen steeds meer nieuwe concepten tot stand, de een nog mooier verpakt dan de ander. Exclusiviteit is een voorwaarde om de extra inspanningen te benutten. Sommige zaadfirma’s hebben nauwelijks nog vrij verkrijgbare rassen. Bij Gautier Semences bijvoorbeeld wordt 90 procent van de rassen op contract verkocht in samenspraak met de afnemers.” Het ras Piccolo (Honingtomaat) is het paradepaardje waarmee Looye een nieuwe standaard neerzette.

Segment troscherry-tomaten groeit snel

Het segment troscherrytomaten heeft de laatste jaren sowieso een enorme vlucht genomen. Het areaal was dit jaar al gegroeid naar bijna 150 hectare. Ook komend jaar wordt weer een uitbreiding verwacht, met name in de belichte teelt.

Juanita (De Ruiter) is nog steeds het meest geteelde basisras. Naast de vertrouwde Competition heeft Nunhems in het fijne troscherry-segment nu ook Adorion met dieprode kleur, goede smaak en productie. De tomaatjes zijn sterk tegen scheuren en hebben een crispy bite. Axiany (Axia) wordt sinds dit jaar in Nederland en België exclusief verkocht. Met Twixia heeft de zaadfirma een goed smakende bruine troscherry, die op kleine schaal onder lampen staat. Hun Villax een zelfde type, alleen voor de losse oogst, komt ook in de onbelichte teelt te staan. De markt voor andere kleuren troscherry is klein.

Van de oranje-troscherrytomaat Royalstar (Sakata) komt ongeveer 1 hectare te staan in de belichte teelt. Hij is uniek van smaak en presentatie, zegt Pieter Vermeulen van Sakata. Wat kleurtjes losse cherrytomaten betreft heeft Hazera met Summersun (geel) het hoofdras.

Grovere troscherry-tomaten

De belangstelling voor hoger productieve troscherry-rassen groeit. Dit zijn meest rassen met grotere vruchtjes (tot 20 gram). Zo staat DRC564 (De Ruiter) in de belangstelling. In de belichte teelt was de productie in het De Ruiter Experience Centre tot en met week 33 al 38 kilo per m2, tegen 27 kilo voor Juanita. In dit grovere segment vinden we ook al langer Tomagino (Enza), vooral ook vanwege de smaak. Rijk Zwaan ziet veel potentie in de meeldauwresistente 72-008RZ met dieprode kleur, veel smaak en knapperige bite. Het gewas is in het begin van de teelt gemakkelijk generatief te beheersen zodat de stengels niet hol of geel worden in het najaar.

Gezond snacken met snoeptomaat

De groei van het areaal snoep- of snacktomaat is zo mogelijk nog spectaculairder. Met een areaal van circa 160 hectare is de snacktomaat volwassen geworden. Ook komend seizoen groeit het weer. Het segment heeft door uitbreiding van het aantal gebruiksmomenten, verkooppunten en consumentengroepen ook een enorme boost gegeven aan de tomatenconsumptie als geheel. Syngenta is het grootst in deze kleine tomaatjes. Het ras Sweetelle is al jaren de absolute koploper, gevolgd door Angelle en Babeno. Met Bamano (oranje), Ivorino (geel) en KM5512 (bruin) zijn mooie kleurenmixen te maken. Voor in de mix van snacktomaatjes is ook de mini-kumato Chocostar (Sakata) te gebruiken. In totaal komt er zo’n 0,5 tot 1 hectare van te staan in proefvakken.

Op zoek naar hogere productie snacktomaat

Ook in het segment snacktomaat zoeken veel zaadfirma’s naar hogere producties, met behoud van de unieke kwaliteiten van snacktomaatjes: knapperig, smaakvol, sappig en goed houdbaar. Sakata heeft met Bellastar een aandeel van 4 hectare in de Benelux. Het ras heeft de zomerse hitte goed doorstaan, vertelt Vermeulen.

In 2019 worden 2 nieuwe rassen commercieel (TOM02459 en TOM02460), die in de praktijkproeven een hoge productie met een hoge brix bleken te combineren. Rijk Zwaan hoopt met het proefnummer 17N325 een topper te hebben. Het vormt meer blad en minder lange stengels. Door het hoge percentage splittrossen ligt de productie relatief hoog. Qua brix blijft het ras in de buurt van het standaardras.

‘Bulk’ voorblijven

Ook snacktomaatjes worden langzaamaan gangbaar. Daarom wordt gezocht naar specialties in dit segment. Met Delisher biedt De Ruiter een snoeptomaatje aan de tros aan, maar ze kunnen ook los geoogst worden. Het gemiddeld gewicht van de glanzende vruchtjes is 10 tot 12 gram. Red Star heeft de exclusiviteit met ‘Red Desire’. Het is de vraag of ze aan de tros nog snacktomaatjes mogen heten, of eerder onder het segment mini-pruim-tros vallen. Caldino (Rijk Zwaan) is ook zo’n mini-pruimtrostomaat met een wat lager vruchtgewicht (13 tot 16 g).

Met het ras Delisher heeft Red Star een nieuw, exclusief product weten te creëren: het snacktomaatje aan de tros heet Red desire.

‘Blocky’ tomatentypes

Een ander specialty-segment dat volwassen is geworden is het Sunstream-segment of ‘blocky’-type-segment (gvg circa 20 g) genoemd. De naam zegt het al: deze specialty is groot geworden met het ras Sunstream onder de hoede van het label ‘Romantic’ van Red Star. Het segment telt inmiddels ruim 135 hectare.

De Ruiter heeft met Strabena ook een ras met dieprode kleur en goede opbrengst. De tomaatjes zitten goed vast aan de tros, waardoor ze goed te oogsten en te verpakken zijn. Het ras staat al bij telers van Veiling Hoogstraten onder de naam ‘Sweetest Queen’. Vacetto (Rijk Zwaan) is een wat fijner, mooi geribd tomaatje (15-20 g) met veel aroma en een sterk, generatief gewas. Onder de mini-san-marzano’s is het ras Dunne (Syngenta) nog altijd een vaste waarde.

Cocktailtomaat nog altijd groot

Cocktailtomaat is een van de oudste segmenten en de specialty-fase eigenlijk al voorbij. In Engeland zijn er al supermarkten die het segment in het schap vervangen door andere typen. Toch is cocktail qua areaal in Nederland (227 hectare, 2018) na tros grof nog steeds het grootste segment. Onder lampen groeit het areaal zelfs nog. Vrijwel alle rassen zijn exclusief. Brioso en Saluoso (Rijk Zwaan, bij Prominent) hebben een flink marktaandeel. Saluoso legt 2 tot 3 extra trossen aan met iets zwaardere vruchten zodat de meterproductie 1 tot 1,5 kilo hoger uitvalt. Het ras Imperoso van deze zaadfirma heeft juist wat fijnere vruchten (35 gram), maar komt toch aan een hoge productie en heeft een brix van 7.

Cocktailras Brioso, exclusief voor telersvereniging Prominent, heeft gezelschap gekregen van Saluoso, met een nog hogere meterproductie.

Terug naar afgeschreven tomatenras

Doordat Harvest House vorig jaar koos voor een ander ras, verdween de exclusiviteit van Timotion (De Ruiter). Albert Heijn heeft nu dit ras als ‘standaard’ cocktailtomaat naast de ‘premium’ Tasty Tom (Campari).

In de belichte teelt komt Timotion weer terug bij Harvest House na een grootschalige overstap op Timeax. Tegen het eind van de teelt, in juni, waren er problemen met geelkragen op de vruchten van het nieuwe ras. Een deel van de tomaten voor het nieuwe seizoen was toen al gezaaid. Volgens Cees Kortekaas van Axia blijft er nog 30 hectare Timeax staan. “Het is een ras met uitstekende smaak en hoge productie, ook vroeg. De problemen met geelkragen zijn goed te ondervangen door het kasdek eerder te krijten of de teelt wat eerder te beëindigen.”

Standvastige keuze

Bij de andere grote leverancier van cocktailtomaten staat de rassenkeuze juist als een huis. Campari (Enza) is verreweg het oudste nog gebruikte ras. Nog altijd is de smaakbeleving de doorslaggevende factor bij de rassenkeuze voor het merk Tasty Tom. Het areaal stabiliseert rond 60 hectare, in combinatie met het ras Annaisa (ook Enza). Het ‘premium’-merk krijgt zoals gezegd bij Albert Heijn wel meer concurrentie van standaard-cocktailtomaten.

Lees meer artikelen over tomatenrassen in Groenten & Fruit, editie 20.