Spaanse export blauwe bes stagneert, sector in crisis

Volgens de lokale exportstatistieken nam de Spaanse export van blauwe bes in 2018 met ruim 24% toe tot 57.000 ton (bron: Fepex). Het areaal in de productieregio Andalusië is sinds 2015 verdubbeld, blijkt uit statistieken van het landbouwministerie van Andalusië. In 2018 was in de regio ruim 3.400 hectare aangeplant en een kleine 2.600 hectare in productie.

De Huelva-regio is goed voor 90% van de totale productie en neemt het leeuwendeel van de export voor zijn rekening. Blauwe bes is vaak aangeplant als alternatief voor aardbei, om de risico’s te spreiden en meer inkomsten te generen. Maar er lijkt een omslag in de afzet plaats te vinden, die op termijn wel eens slecht uit kan pakken voor Spaanse telers.

Bakjes blauwe bessen op de verpakkingslijn. – Foto: G&F

De Europese markt raakt verzadigd, zo blijkt uit de statistieken. Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Frankrijk laten na jaren van onstuimige groei nu een stagnatie in de import zien. Dat blijkt uit cijfers van Eurostat. Waar Spanje over 2018 cijfers communiceert van 25% groei in de export naar de EU-landen, hebben de importerende landen het zelf over een groei van slechts 2%. Positieve uitzonderingen zijn Italië en Polen. Maar met een aandeel van 4% is dat slechts de spreekwoordelijke druppel op een gloeiende plaat.

Prijs naar dieptepunt

Ondertussen daalde de Spaanse telersprijs in mei naar een ongekend dieptepunt. In week 19 werd slechts € 2,20 voor een kilo betaald op de lokale veiling. Voor sommige telers reden om de straat op te gaan en blauwe bessen gratis uit te delen aan consumenten. Volgens de lokale producentenorganisatie Unión de Pequeños Agricultores y Ganaderos (UPA) is sprake van een kritieke situatie, waarbij telers noodgedwongen hun werk moeten staken, omdat de kosten om te oogsten hoger uitvallen dan de uitbetaalprijs. Het werk van speculanten, die de situatie uitbuiten, aldus de UPA. Maar feit is dat sprake is geweest van enorme pieken in de aanvoer. Gunstige groeicondities in de maanden februari en maart zorgden ervoor dat al vroeg in het seizoen stevig druk op de prijs kwam te staan, daardoor zette de gebruikelijke prijsval vroeger in dan andere jaren.

Segmentatie

Is de koek op? Nee, zeggen marktkenners, maar er is wel sprake van een verzadiging op de West-Europese markt. Blauwe bes wordt in steeds meer supermarktschappen als promoproduct aangeprezen. In Nederland worden blauwe bessen zelfs in grootverpakkingen tot 500 gram aangeboden. Hoewel dat geen algemeen geldend beeld is voor de rest van Europa, is er wel een tendens merkbaar dat blauwe bes aan het opschuiven is naar een bulkproduct.

Er zijn goede alternatieven voor de stagnerende markten, denken insiders. In Oost-Europa is genoeg ruimte voor zachtfruit. Dat wordt bevestigd door de groeicijfers. Ook Scandinavische landen als Finland en Denemarken tonen steeds meer interesse, getuige de importcijfers. Toch zijn dit landen die slechts een beperkt deel van de toegenomen productie op kunnen vangen.

Blauwe bessen uit Spanje bepalen nu nog het beeld in het zachtfruitschap van de Nederlandse supermarkten. – Foto: Ton van der Scheer

Na framboos en blauwe bes, wordt nu braam gezien als potentieel ‘booming’ product

De grootste verbeterslag kan gemaakt worden in nieuwe variëteiten. Geselecteerde rassen die onder premiumlabel in het schap belanden. Er gaat een schifting komen tussen bulk en het premiumsegment, zo klinkt de voorspelling. Dat betekent dat telers van vrije rassen op termijn in een prijsvacuüm terecht kunnen komen. Op kostprijs is dan nog wel te winnen, maar de marges zijn flinterdun.

Spanje lijkt ondertussen al te kijken naar alternatieven. Na framboos en blauwe bes, wordt nu braam gezien als potentieel ‘booming’ product. Maar dan moet nog wel flink geïnvesteerd worden in kwaliteit en houdbaarheid.