Sluitkoolsector verwacht forse areaalkrimp

Een of een paar slechte jaren is vaak nog wel op te vangen, maar het lijkt erop dat sluitkool onderhand structureel wind tegen heeft. Dat wreekt zich het duidelijkst in het deel van de koolhandel voor de vrije markt. Het volume dat in Nederland wordt geteeld in vergelijking met de productie in de rest van Europa, is weliswaar beperkt, maar is wel afhankelijk van buitenlandse afnemers. Als de teelt in die andere productielanden goed verloopt, heeft het weinig zin om kool in de bewaring te leggen, erop speculerend dat de buitenlandse inkopers zich gaan melden. Want die inkopers kunnen dan prima terecht in eigen land.

Dat is steeds meer het geval, omdat goed kool telen en goed bewaren al lang geen kunstje meer is wat uitsluitend in de West-Europese regio wordt beheerst. Er gaat volop Nederlands sluitkoolzaad naar Oost-Europese landen en Nederlandse koelcelbouwers kennen er al jaren de weg. Saillant in dit verband is dat Rusland officieel nog een steeds verse producten uit Nederland boycot, dus ook sluitkool.

Kosten

“Zoals je er in het verleden min of meer op kon rekenen dat zich om de 5 jaar wel een financieel goed seizoen aandiende waarmee je wat minder goede jaren kon opvangen, zo mag je tegenwoordig in de handjes knijpen als dat eens in de 8 of 9 jaar voorkomt”, aldus een insider.

Seizoen 2016 leek aanvankelijk de wind mee te hebben, en dat idee werd toen aangewakkerd door behoorlijke prijzen voor de kool af land. Van dat optimisme bleef in de daarop volgende maanden niets over, en het financiële resultaat van 2017-‘18 lijkt nóg slechter te worden.

Dan gaat het bedrijfseconomisch hard achteruit, helemaal als voor veel van de kosten voor de teelt ook daadwerkelijk de portemonnee getrokken moet worden: iedereen moet kosten maken voor zaad, gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest, maar het wordt echt lastig als (een flink deel van) het areaal gehuurd moet worden.

Tekort aan arbeid begint nijpend te worden

Nog een aspect wat begint te nijpen is het oprukkend tekort aan arbeid. De Poolse werknemer is in enkele jaren hard veranderd; het is nog maar zo’n 5 jaar geleden dat hun beschikbaarheid voor de oogst min of meer gegarandeerd was. Dat is over, omdat kool oogsten zwaar werk is, aan het eind van het seizoen zit, relatief kort duurt, en er meer dan voldoende aantrekkelijke alternatieven beschikbaar zijn. Roemenen willen vaak nog wel, maar ze stellen – wetend dat ze noodzakelijk zijn – wel hun eisen.

Ongekend hoge productie helpt niet

Wat ook flink hindert, is de ongekend hoge productie. ‘Groeien als kool’ was in 2017 letterlijk te nemen, met producties van vaak meer dan 100 ton per hectare. De huidige rassen hebben dat productievermogen in zich, en de weersomstandigheden deden de rest, met gematigde temperaturen en regelmatig voldoende neerslag. De vele regen in september gaf wel wat schade, maar met zeer weinig invloed op de uiteindelijke productie.

Pas in de loop van maart, als ook de bewaarrassen zijn gezaaid, wordt duidelijk hoe groot de totale areaalkrimp zal zijn. De verwachtingen vooraf onder de bij de teelt betrokken toeleveranciers liegen er echter niet om. Volgens hen is een afname van het areaal tot 20% mogelijk. Dat betreft dan met name de teelt op huurpercelen. Inmiddels is duidelijk dat voor de vroege kool 15 tot 20% minder wordt gezaaid.

Alternatief?

In het Duitse koolgebied Dithmarshen is de situatie geen haar beter, met 5 cent per kilo voor de daar meest gangbare maten rode en witte kool. Telers hebben er vaak nog niet besloten wat te doen, omdat vanwege de neerslag in het najaar het toen niet mogelijk was wintergraan te zaaien. Die graanteelten worden mogelijk doorgeschoven naar het komend voorjaar, in plaats van kool. Vooralsnog wordt gerekend op een krimp van het koolareaal van zo’n 5%. “Dat is wel het maximum”, meent een voorlichter in het gebied, “want wat is het alternatief?”

WittekoolRodekool