Schouten: Noodfonds voor telers die geen afzet hebben

De coronacrisis heeft zeer grote gevolgen voor de land- en tuinbouw. De strikte maatregelen om het virus in te dammen leiden tot een acute vraaguitval van sierteeltproducten. Dat geldt ook voor producten die vooral veel in de horeca genuttigd worden, zoals frites en kiemgroenten. Met eerdere steunmaatregelen die het kabinet nam, vielen deze specifieke sectoren tussen wal en schip. Het kabinet trekt nu de portemonnee om deze ondernemers te ondersteunen: € 600 miljoen voor de sierteelt en specifieke voedingstuinbouw en € 50 miljoen voor de aardappelsector.

Geen brede regeling

De steunmaatregel richt zich in de voedingstuinbouw op gespecialiseerde horecatelers. Voor andere telers biedt de steunmaatregel geen vangnet. Hoewel komkommers ook naar bodemprijzen daalden, is voor deze sector geen extra regeling op handen. Een opkoopregeling, zoals bij Ehec, bestaat uit een EU-vergoeding voor het niet oogsten of uit de markt nemen van producten. Dit is al opgenomen in de bestaande GMO-regeling groenten en fruit, stelt het ministerie. Producenten die aangesloten zijn bij erkende producentenorganisaties, kunnen hier al gebruik van maken. Of zo’n opkoopregeling ook voor niet-aangesloten telers gaat gelden, is aan Brussel, laat het ministerie weten.

Wel maakt landbouwminister Carola Schouten zich in Brussel hard voor het tijdelijk toestaan van productieafspraken tussen afzetorganisaties. Eventuele voorstellen zijn eind april uit Brussel te verwachten.

Het Nederlandse kabinet neemt nu zelf een grote eerste stap met het noodfonds van € 600 miljoen voor tuinbouw. De regeling is een tijdelijke, stelt Schouten. Deze geldt namelijk voor ondernemers die veel omzet verliezen in de periode maart tot en met mei 2020. Zij moeten dat aantonen middels de gemiddelde omzet in de 3 voorgaande jaren.

_{Lees verder onder de foto.}

Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (ChristenUnie) tijdens een debat in de Tweede Kamer. – Foto: ANP

Kunt u de sector redden met € 600 miljoen?

“Het bedrag is mede gebaseerd op de berekeningen van de sectoren zelf. Hiermee kunnen we echt een deel van de pijn verzachten. Het blijft natuurlijk wel pijn, dat beseffen we allemaal. Maar het is wel iets waarmee een deel van de sector hopelijk de weg omhoog weer weet te vinden.”

Welke groentetelers kunnen gebruikmaken van de regeling?

“Specifieke sectoren die bijna alleen aan de horeca leveren en die ook niet op een andere manier hun product kunnen afzetten of bewaren, waardoor ze hun product moeten vernietigen. Je moet dan denken aan microgroenten zoals van Koppert Cress.”

U gaat de omzetschade vergoeden. Hoe gaat dat in zijn werk?

“We kijken naar de daadwerkelijk geleden schade en daar nemen we dan de percentages van. Op basis van de aanvragen die binnenkomen, wordt ook gekeken wat dit betekent voor een maximale vergoeding per bedrijf. We willen dat iedereen die recht heeft op de regeling ook mee kan doen.”

Kwekers zitten in acute geldnood. Wanneer kunnen ze de eerste vergoeding verwachten?

“De regeling moet nog concreet worden ingevuld. Daarover zijn al gesprekken met RVO.nl, maar er zullen wel een paar dagen overheen gaan. Dan zullen we ook duidelijk maken hoe de aanvragen ingediend kunnen worden. Dan kijken we hoe snel alles verwerkt kan worden. Er is samen met de sector al een inventarisatie gemaakt van de geleden schade. Hoe de uitkering gaat en in welke tranches we dat gaan doen, maken we bekend als de regeling operationeel wordt.”

We hebben geen maanden nodig

Als er nog allerlei berekeningen gedaan moeten worden, gaat het dus nog wel even duren voordat bedrijven geld kunnen krijgen?

“We doen het zo snel mogelijk. Maar hebben echt nog wel even – geen maanden – nodig om alles te regelen. We willen het ook goed doen.”

Bij de regeling geldt 30% eigen risico, van de overige schade wordt maximaal 70% vergoed. Hoeveel procent van de schade verwacht u uit te kunnen keren met het beschikbare budget?

“Dat hangt af van hoeveel inschrijvingen er zijn en wat de bedragen zijn. De maximale uitkering is 70% van 70% van de schade, dus 49% van de geleden schade.”

Ik ga er vanuit dat bedrijven hier zelf ook fair mee omgaan

€ 600 miljoen is een aanzienlijk bedrag. Bent u niet bang dat er misbruik van wordt gemaakt?

“Je kunt geen dingen uitsluiten. Tegelijkertijd geloof ik erin dat we op deze manier een regeling kunnen maken die soelaas biedt voor bedrijven die helemaal klem zitten. In alle regelingen geldt dat ze met zo’n snelheid zijn gemaakt, dat je niet alles dicht kan timmeren. Ik ga er vanuit dat bedrijven hier zelf ook fair mee omgaan, om ervoor te zorgen dat het geld terechtkomt bij bedrijven die het nodig hebben.”

Eerder werden de eendensector en de zuivelsector ook al noodlijdend genoemd. Waarom krijgen zij geen steun?

“Er komen steeds weer nieuwe vragen op, dat zie je ook bij andere regelingen. We gaan nu eerst voor snelheid en regelingen waarmee we grote groepen kunnen bereiken die echt in nood zijn. Ik weet dat de nood bij andere sectoren ook wat hoger begint te worden. Daar kijken we altijd naar hoe we daar weer handen en voeten aan kunnen geven.”

Dat klinkt als een nieuwe regeling voor deze sectoren.

“Daar ga ik nu niet op vooruit lopen. We houden goed in de gaten wat er speelt. Je begint bij wat sectoren zelf kunnen doen.”

De Europese Commissie moet goedkeuring geven voor deze regelingen. Heeft u al goedkeuring uit Brussel?

“Nee. Maar we gaan er vanuit dat dit gewoon goed komt. In de generieke maatregelen zitten ook maatregelen die we in Brussel moesten melden. We zien daar wel dat er echt wel coulance is. De commissaris heeft zelf gezegd de regels niet strak te handhaven bij de bedragen die worden uitgekeerd.”