Ruud van der Vliet: ’Private equity in tuinbouw zal toenemen’

Noodzakelijke schaalvergroting en internationalisering van de glastuinbouw vragen om meer professionalisering en financiële slagkracht, meent Ruud van der Vliet, CEO Van der Vliet & Van der Oost. Private equity kan volgens hem een positieve aanvulling zijn. “Het succes van de samenwerking is sterk afhankelijk van de strategie, specifieke (sector)kennis en netwerk van de investeringsmaatschappij, het onderbouwde en gedragen meerjarenplan van de leiding van het bedrijf waarin wordt geparticipeerd en het te verwachten risico en rendement.”

Wat is jouw definitie van private equity?

“De letterlijke betekenis van private equity is privaat vermogen. Dan wordt snel gedacht aan participatiemaatschappijen of investeringsfondsen. Echter, eigen spaargeld, steun van familie, vrienden en kennissen zijn vaak het belangrijkste bron om een (door)startend bedrijf te ondersteunen. Feitelijk de basis van elke bedrijf. Investeringsmaatschappijen zie je in verschillende stadia aanvullend een rol spelen.”

Altijd al in de tuinbouw of in opkomst?

“Investeringsfondsen en participatiemaatschappijen zijn lange tijd onder de radar gebleven in de tuinbouw en eigenlijk nog steeds. Vanaf 2015 is daar enigszins verandering in gekomen met private equity bij Dümmen Orange en Codema. Afgaande op de ontwikkelingen bij deze twee voorbeelden, ben je geneigd te oordelen dat private equity in de sector niet echt kansrijk is. Er zijn echter tal van goede voorbeelden te noemen, vooral in de kassenbouw, automatisering, robotisering en teelt.”

Uiteindelijk zijn een onderscheidende propositie, een groeimarkt, een goede businesscase en vooral een goed team bepalend

Private equity is dus geen garantie voor succes?

“Natuurlijk niet. Het valt of staat met de goede combinatie. Het begint bij goede mensen, een goede businesscase en waar mogelijk Intellectueel eigendom (IP). Private equity moet waarde toevoegen. De waardering van een bedrijf is niet afhankelijk van de financieringsvorm. Dat is in ieder geval de theorie bij het waarderen van bedrijven. Dus bedrijven met louter bancaire financiering doen het in beginsel niet beter of slechter dan bedrijven met private equity. Uiteindelijk zijn een onderscheidende propositie, een groeimarkt, een goede businesscase en vooral een goed team bepalend.”

Is private equity ook interessant voor groente én bloemen?

“Zeker weten, het is een kwestie van tijd. Voor de gehele tuinbouw gold voor lange tijd dat het vizier enkel gericht was op productie; marketing en sales waren een ondergeschoven kindje. Dat is in het laatste twee decennia in rap tempo omgeslagen. Door het wegvallen van de klok als veilige afzetbasis in de glasgroente veel sneller dan in de glassierteelt. De sector was genoodzaakt te professionaliseren en te consolideren. Dat kantelpunt speelt momenteel ook in de sierteelt.

De vertraging in de sierteelt ten opzichte van de glasgroenteteelt heeft ook te maken met volumes en de grotere diversiteit aan sierteeltgewassen. IP van rassen en gewassen door kwekersrecht of via exclusieve licentierechten worden cruciaal om een interessante partij te zijn voor investeerders om als sierteeltbedrijf te kunnen blijven bestaan of uit te breiden. Investeerders wensen vaak exclusieve afspraken per retailer en/of regio.”

Zijn marges op een teeltbedrijf niet te klein voor investeerders?

“De macht ligt in de tuinbouw aan het begin van de keten bij de zaadbedrijven en veredelaars en aan het eind bij de supermarkten. Iedereen daartussen zit in de verdrukking. Schaalvergroting en professionalisering zijn ook aan de productiekant hard nodig. Alleen goede telers met de juiste hightech kassen, met de juiste opbrengst, die jaarrond kunnen leveren, de retailer kunnen ontzorgen en een goed en duurzaam product hebben, maken echt goed rendement.”

Waar tot voor kort de teler/producent zelf de opdrachtgever van de kassenbouwer was, worden dat steeds meer investeerders en retailers die grootschalige projecten opzetten

En wat vraagt dat van telers?

“Dat vraagt in de praktijk om schaalvergroting, meer automatisering, robotisering, digitalisering en vooral professionalisering. De ketens worden snel korter en tussenliggende schakels, die weinig waarde toevoegen, worden weggesneden. Waar tot voor kort de teler/producent zelf de opdrachtgever van de kassenbouwer was, worden dat steeds meer investeerders en retailers die grootschalige projecten opzetten.”

Zijn competenties van de teler belangrijk voor succes private equity?

“Klopt. Plat gezegd doen kassen en systemen op zich helemaal niets. Een succesvolle onderneming staat en valt met de competenties van de ondernemer en het team dat hij om zich heen heeft verzameld op alle werkniveaus en alle bedrijfsonderdelen.”

Hebben telers nog wel zeggenschap over het bedrijf?

“Investeringsmaatschappijen nemen bijna altijd een meerderheids- of een groot minderheidsbelang in een bedrijf. Zij bedingen vaak ook zeggenschap over bijvoorbeeld de strategie en de financieringsstructuur. Een goed investeringsbedrijf zorgt er echter wel degelijk voor dat het management de regie blijft voeren over de bedrijfskoers. De operatie is en blijft in handen van de leiding van het bedrijf. Een bedrijf runnen is en blijft immers mensenwerk. Invoering van private equity is niet moeilijk, de uitvoering des te lastiger. Dat slaagt als je blijft doen wat je deed en waarmee de aandacht van de investeerder is gewekt, maar het liefst beter.”

Hoe dan het beste samenwerken?

“De investeringsmaatschappij zal in bijna alle gevallen met de leiding van het bedrijf een meerjarenplan opstellen en op basis daarvan (aanvullend) kapitaal en middelen ter beschikking stellen. Vanuit het meerjarenplan wordt jaarlijks een budget opgesteld dat intensief besproken wordt met de investeringsmaatschappij. Vaak wordt vanuit de investeringsmaatschappij een deskundige bestuurder of commissaris toegevoegd. Een investeringsmaatschappij zal vaak maandelijks klankborden met de leiding van het bedrijf om hen te ondersteunen bij het realiseren van het meerjarenplan, met (sector)kennis, netwerk, ideeën en/of acquisities.”