Rli-advies: bodembeleid faalt en moet strenger

Het huidige bodembeleid is ontoereikend om vitale bodems te garanderen en moet strenger.

Dat vindt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli). Ondanks (inter)nationaal beleid heldere kaders schetst voor een vitale bodem is er sprake van verzuring, vermesting, verdroging, verdichting en een verhoogde kwetsbaarheid van de bodem, vindt de raad. Hierdoor zouden landbouwopbrengsten onder druk staan en worden klimaat-, water-, en natuurdoelen niet gehaald. Om het tij te keren moet er een strenger bodembeleid komen, schrijft de Rli in zijn adviesrapport ‘De bodem bereikt?!’. De raad overhandigt het advies vandaag, maandag 29 juni, aan landbouwminister Carola Schouten.

Combineer landbouw met koolstofopslag, bos en wateropslag

Functie volgt bodem

Een van de aanbevelingen die het Rli doet is dat niet alle activiteiten mogelijk zijn op de bodems. Het kabinet zou het principe ‘functie volgt bodem’ op moeten nemen in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Dit betekent dat de vitaliteit van de bodem bepalend is voor welke functies erop kunnen plaatsvinden.

Ook pleit het Rli, waar dat mogelijk is, voor meervoudig gebruik van de bodem. Bijvoorbeeld door landbouw te combineren met koolstofopslag, bos en wateropslag. Het is de taak voor de provincies om handen en voeten te geven aan het ‘functie volgt bodem‘-principe.

Boeren belonen

Een derde aanbeveling van het Rli is om boeren en andere grondeigenaren meer te belonen voor een duurzaam bodembeheer. Bijvoorbeeld via het Europees landbouwbeleid (nieuwe GLB 2021-2027) of via regiobranding. Belangrijk om te vermelden is dat er al zeven GLB-proefprojecten lopen om ervaringen op te doen over vergroeningsmaatregelen en betalingen aan boeren. De projecten, waarvoor € 9 miljoen beschikbaar is, lopen sinds maart 2019 en eindigen op 1 april 2021.

Bij pacht moet het recht van de verpachter verstevigd worden

Duurzaam beheer verplicht stellen bij pacht

Ook ziet de raad mogelijkheden voor het kabinet om met wet- en regelgeving te sturen op vitalere bodems. Zo moet onder andere het pacht- en mestbeleid op de schop, vindt het Rli. Bij pacht moet het recht van de verpachter verstevigd worden, wanneer die bijvoorbeeld eisen stelt aan duurzaam bodembeheer. Duurzaam bodembeheer zou bovendien verplicht gesteld moeten worden bij (korte) geliberaliseerde pacht, vindt het Rli.

Drijfmest uitfaseren

Wat betreft het mestbeleid zou de mestkwaliteit beter afgestemd moeten worden op de bodemkwaliteit. Het Rli noemt het uitfaseren van drijfmest via wetgeving als mogelijke oplossing. De Raad constateert dat er meer vraag is naar vaste mest en kunstmest, terwijl achter drijfmest vooral een verdienmodel schuil gaat. Daarvoor moet de afromingsregeling bij bedrijfsovername een optie bieden. “Bij bedrijfsovername zorgt deze regeling ervoor dat de hoeveelheid fosfaatrechten met 20% afneemt door de veestapel te laten afnemen”, aldus het Rli. Het kabinet zou meer lef moeten hebben om te sturen op doelen om de emissies te beperken, en dat niet, zoals vroeger, overlaten aan de prijsverhoudingen door vraag en aanbod, vindt de raad.