Rabobank durft geen voorspelling meer aan

Rabobank geeft met het rapport ‘Floreren met flexibiliteit’ een aanzet voor een veranderingsproces. Tuinders spelen niet goed genoeg in op ontwikkelingen. Al zijn er uitzonderingen en voorzagen sommigen zelfs een uitbraak als Ehec.

De economische omgeving van de tuinbouw verandert zo snel dat Rabobank zelf geen voorspelling meer doet. Met de komst van wetenschapper Ruud Huirne naar de bank als directeur Food & Agri lijkt Rabobank beter onzekerheden in te schatten dan voorheen. De bank had de afgelopen decennia zelf een te ruim financieringsbeleid gevoerd en risico’s onderschat en beseft nu dat risico’s veel groter zijn dan verwacht. De bank houdt nu rekening met vier scenario’s: zomer, lente, herfst en winter, maar koppelt dat bijvoorbeeld niet aan areaalverwachtingen maar aan algemene trends als de opkomst van kantoortuinbouw. Zelfs die vier scenario’s zijn niet in areaal uit te drukken.

Ondernemers moeten zelf hun positie gaan bepalen en met name op dat punt van ondernemerschap en visie schort het. Rabobank koppelt het rapport ‘Floreren met flexibiliteit’ nu aan een leertraject dat ondernemers daarop moet voorbereiden.

880 ondernemers vulden in oktober 2011 een flexibiliteitsscan in om het ondernemerschap te peilen. Voor het onderzoek door Erasmus Universiteit werden 4.500 ondernemers in de tuinbouw benaderd. De conclusie dat de tuinbouw gemiddeld conservatief is (en inflexibel) is niet nieuw en biedt een mooie spiegel voor ondernemers voor zelfonderzoek of discussie in studiegroepen. En daarbij is in ieder geval een pluspunt: misschien is de ondernemer te conservatief, maar dat weet hij van zichzelf, want het onderzoek is een eigen beoordeling.

Dat de glastuinbouw de omgeving relatief vaak erg concurrerend vindt (‘hypercompetatief’) is ook een aanwijzing dat de ondernemer niet veel grip heeft op de markt, al weet de bank wat het verschil is met ondernemers die deze grip wel voelen. Huirne: “Het hangt ervan af hoe goed geïnformeerd je bent. Kun je snel op consumentenvraag inspelen? Kun je tijdig je bedrijf omgooien? Dat hangt af van hoe goed geïnformeerd je bent over zaken in de keten. Wat voor de één een verrassing is, daarvan zegt een ander dat hij het al zag aankomen. Dat was zelfs bij Ehec het geval. Er zijn bedrijven die rekening hebben gehouden dat zoiets zich eens voordoet, terwijl anderen compleet verrast zijn.”

Innovatie op markt richten
Niet alles is slecht. De tuinbouw scoort goed op technische innovatie, maar verdient daar onvoldoende mee. Andere sectoren met even grote technische innovatie weten dat beter te verwaarden. Rabobank denkt dan ook dat innovatie meer op de markt moet zijn gericht. Via samenwerking, maar wel nadat de teler zelf zijn eigen plan voor de toekomst trekt.

En die toekomstperspectieven geven interessante vergezichten om over na te denken. Want zo ziet de bank de lente in tuinbouwland in 2030: ”Veranderingen gaan schoksgewijs en in hoog tempo. Zowel grote (internationale) gemengde bedrijven als kleine spelers hebben zich massaal op allerlei niches en premiumproducten gestort; bulkproducten komen meestal uit het buitenland. Kleintjes hebben vaak productie-units in steden, in voormalige kantoorpanden en fabrieken. Bij de ondernemingen werken flexibele netwerkers.” Een utopisch beeld? Misschien, maar het gaat om de richting, aldus de nieuwbakken directeur. “Niet de hele sector kan zich op niche storten. Start bij jezelf, start waar je goed in bent. Dat kan zijn in toegevoegde waarde in bulk. Denk wel over waar je afzet. Wat wil de klant en kan ik snel op- of afschakelen? Een aantal zal nichemarkten beleveren. Dat effect gaat vaak twee kanten op. Het gaat vaak om grote hoeveelheden, en dan maakt een paar procent al uit. Een bedrijf dat zich tot niche richt, verdwijnt uit de bulk en ook dat kan dat de prijsvorming bij bulk beïnvloeden.”

Met dit onderzoek gooit de bank niet haar oude voorspellingen overboord, zoals ‘Beter met minder’ uit 2010 waarin de bank een mogelijke areaalkrimp voorziet. Volgens sectormanager glas Cor Hendriks blijft de voorspelling staan en ook de bruikbaarheid van het franchisemodel. “De teelt wil er niet aan, maar het past bij een flexibel toekomstbeeld.”

Bron: Groenten & Fruit – Auteur: Jeroen Verheul