Prinsjesdag: steun voor zuinige kas; crisis onzichtbaar

Dat is de indruk na bestuderen van de begrotingsstukken van het ministerie van LNV, die de geur van crisis niet ademen. Zo verwacht het ministerie in 2023 geen faillissementsgolf in land- en tuinbouw. Het ministerie staat garant voor veel leningen in onder meer de glastuinbouw via borgstellingsregelingen. Voor 2023 verwacht het ministerie niet dat banken vaker die garanties komen declareren na faillissement. Bij vorige crises moest het kabinet veel verlies incasseren op deze regeling.

De sector vraagt een gerichte borgstellingsregeling in deze energiecrisis. Ook dat is (nog) niet ingebracht in de begroting. De LNV-begroting lijkt daarmee zeker niet het verhaal van 2023 te voorspellen. Mogelijke steunregelingen voor energie-intensieve sectoren kan de begroting ook nog flink veranderen.

Wel meer coronasteun na Prinsjesdag

De vorige crisis is nog wel zichtbaar in de begroting voor 2023. De in de tuinbouw ook veelgebruikte coronasteunregeling voor vaste lasten vraagt toch meer geld dan voorzien. Deze regeling lijkt ook gewone prijsschommelingen te dempen en leidde tot veel aanvragen, meer dan voorzien. In 2022 moest er geld bij. Voor 2023 reserveert het kabinet ook nog € 22 miljoen voor de afwikkeling.

Extra gelden kassen

Er is voor de glastuinbouw in 2022 al extra geld beloofd om sneller te verduurzamen. Dat is duidelijk gerangschikt in de begroting voor 2023. Voor CO₂-levering aan de glastuinbouw is € 23 miljoen begroot om uitbreiding van bestaande CO₂-leidingnetwerken bij tuinbouwclusters te realiseren. Ook spreekt LNV van de realisatie van een CO₂-vloeistofmaker, inclusief minigrid, dat met die middelen wordt gestimuleerd. Daarnaast wordt € 11 miljoen van de ODE-compensatiemiddelen ingezet voor warmteprojecten in de glastuinbouw. Deze middelen zijn bedoeld om de aanleg van warmte-infrastructuur te stimuleren.

Verder ontwikkelt EZK een subsidie-instrument, toegesneden op warmtenetten voor de gebouwde omgeving. Bedrijven uit bijvoorbeeld de industrie of de glastuinbouw die in de buurt van zulke warmtenetten gevestigd zijn, kunnen aanhaken en zo de businesscase ervan verbeteren. LNV zal onderzoeken wat voor tuinbouwwarmteprojecten het best werkbaar is: inpassing in deze regeling of twee naast elkaar staande regelingen.

Ook is voor de investeringsregeling Energie-efficiëntieglastuinbouw (EG) zichtbaar dat de pot met circa € 36 miljoen ruim gevuld is. Geen extra geld voor schermen of leds, maar budget dat naar voren is getrokken in deze crisis.

Achter de schermen

In het najaar van 2022 zal naar verwachting het Convenant Energietransitie Glastuinbouw met de sector worden ondertekend. Daarin zijn ook afspraken gemaakt over het nieuwe individuele sectorsysteem die het huidige CO₂-sectorsysteem zal gaan vervangen. Welke effecten aparte onderdelen van het akkoord hebben voor de verwachte uitgaven van LNV of EZK is ook nog niet zichtbaar.

Glastuinbouw Nederland is blij met een aantal aangekondigde maatregelen en subsidies. Er zijn ook kanttekeningen. Zo is in 2023 in de SDE++regling voor CO₂-afvang, -opslag of -gebruik en voor hernieuwbare elektriciteit geen budget gereserveerd. Voor aardwarmte lijken de kansen van de nieuwe SDE++regeling wel toe te nemen.

Buiten de boeken blijven ook toekomstplannen van het kabinet met mogelijk grote implicaties voor bedrijven in de glastuinbouw. De tarieven van de energiebelasting worden in de komende jaren aangepast en wordt de grondslag verbreed. Dat moet huishoudens, bedrijven en maatschappelijke instellingen meer prikkelen hun energieverbruik te verminderen en over te stappen van aardgas naar elektriciteit. De belasting op aardgas gaat daarom omhoog, die op elektriciteit omlaag, terwijl verschillende specifieke fiscale regelingen verdwijnen.