Prei opleggen zonder je rug te draaien

Het woord bestond nog niet: prei-rek-ontlader. Perry Verbruggen gaf die naam aan zijn constructie om preirekken te legen. Voor de oplegger aan de sorteerlijn is hét grote voordeel dat hij kan opleggen zonder zijn rug te hoeven draaien. Uijen Tuinbouw zou niet anders meer willen.

De door Verbruggen Mechanisatie in Erp (Noord-Brabant) bedachte manier om met de prei-rek-ontlader preirekken te legen, heeft wel consequenties voor de rekken. Aan de bladzijdekant van de prei moet een dichte plaat zitten en dat geldt ook voor de onderkant. Dat is nodig om de groente bij het uitduwen uit de rekken goed te kunnen geleiden en om stroppen van de prei te voorkomen. Verder moet van één kopse kant het rek in hoogte verschuifbaar zijn, want het rek wordt geopend door één zijkant met een lier omhoog te trekken. Ook moeten de zijkanten uit spijlen bestaan, met voldoende ruimte daartussen. Anders komt het duwmechanisme – ofwel de ‘beugel’ – het rek niet in.

Edwin Uijen van Uijen Tuinbouw in Herpen is zo enthousiast over het door Verbruggen bedachte systeem van rekken legen dat hij al zijn honderd rekken heeft aangepast, waar dat eerst maar voor een gedeelte de bedoeling was. Dat aanpassen kostte circa een uur per rek. “We hebben hierin geïnvesteerd, omdat we toekomstbestendig willen ondernemen. Het systeem zal niet direct kostenbesparend zijn, maar we willen in deze wel stappen vooruit blijven zetten.”

Lees verder onder de foto

Opstelling Verbruggen prei-rek-ontlader bij Uijen Tuinbouw.

Zo werkt het systeem van leegduwen preirekken

Het systeem van leegduwen werkt als volgt. Met een heftruck zet de chauffeur een vol rek met 400 kilo prei op een ijzeren constructie in het midden van de prei-rek-ontlader. Vervolgens trekt de heftruckchauffeur met een lier de linker zijkant van het preirek omhoog.

De heftruckchaufffeur plaatst een prei-rek.

Daarna schakelt hij het programma voor het duwmechanisme – ofwel de beugel – in. Die beugel vormt het rechter gedeelte van de prei-rek-ontlader en het programma stuurt de beugel in twee fasen van rechts naar links door het rek. De beugel bestaat uit drie ijzeren armen met aan elk uiteinde van zo’n arm in verticale richting nog een ijzeren vierkante balk. Op deze manier wordt de druk van het duwen verdeeld en verschuift de preimassa in zijn geheel. Die balken zijn nog voorzien van strips om de prei niet te beschadigen.

Beschadigingen of bladbreuk zijn volgens Perry Verbruggen ook niet aan de orde: “Zoals de prei in het rek zit, komt deze er ook uit.” Het leegduwen van het rek gaat in twee fasen om te voorkomen dat er een te hoge stapel prei in het vervolggedeelte terechtkomt. Om de zoveel tijd moet de heftruckchauffeur het lege rek weghalen en een vol rek plaatsen.

Vervolggedeelte

Het vervolggedeelte vormt het linker gedeelte van de prei-rek-ontlader. Dat gedeelte is aan de zijkanten dicht en binnenin zitten bovenaan twee geleideplaten met daarop gewichten. Deze zorgen ervoor dat de stapel uit het rek geduwde prei recht blijft en van bovenaf niet kan gaan ‘afbrokkelen’. Onderin dat gedeelte zitten twee transportbanden met lage meenemers. Ze zijn achter elkaar geplaatst, waarbij de tweede afvoerband aansluit op de eerste, maar wat lager geplaatst is.

De beugel heeft drie armen die het prei-rek in twee fases leegduwen.

Met de eerste transportband wordt de stapel prei van onder af aan geleidelijk verwerkt richting de tweede transportband. Deze zorgt ervoor dat de prei nog meer uit elkaar komt te liggen. Het draaien van deze transportbanden kan de oplegger aan de sorteerlijn regelen door met zijn bovenbeen tegen een plaat te duwen. Als hij dat doet, gaan de afvoerbanden draaien en komt er weer een gedoseerde hoeveelheid prei naar hem toe. Tevens is dat van invloed op het programma dat het rek leegduwt, zodat dit op elkaar blijft afgestemd.

Ergonomische verbetering

Vanuit de ‘voorraad’ op de tweede transportband legt de oplegger de oplegband van de sorteermachine vervolgens steeds vol. Zo werkt de oplegger dus steeds van rechts naar links en pakt hij rechts weer de volgende hoeveelheid. Draaien vanuit de rug is daarmee overbodig geworden en dat is ergonomisch gezien een grote verbetering. Tevens betekent het een verlichting van het werk.

Verbruggen: “Voorheen werden voor dit werk de mensen geselecteerd, op deze manier kan iedereen dit werk doen.” Daarnaast gaat het opleggen ook nog sneller. Uijen: “Maar daar was het ons niet om te doen. Wat we wilden is om van dit zware en voor de rug zeer belastende werk af te komen. Dat is op deze manier uitstekend gelukt. Ik zou het niet anders meer willen.”

Enkele aandachtspunten

Zoals gezegd vragen de rekken enige aanpassingen. Volgens Verbruggen zijn er twee soorten rekken die vrij eenvoudig aan te passen zijn, bij andere rekken is dat wat lastiger. “Dat bekijken we van bedrijf tot bedrijf. Ons uitgangspunt is wel dat een teler geen nieuwe rekken hoeft te kopen, want daar hangt wel een behoorlijk prijskaartje aan.” De opstelling van de prei-rek-ontlader vraagt 7,5 meter in de lengte van de oplegband van de sorteerlijn. Bij Uijen staat de ontlader in een naast gelegen loods die ruimschoots ruimte biedt. “Ook dat bekijken we per bedrijf, maar zo ongeveer heb je die lengte wel nagenoeg nodig omdat de duwarmen zo lang moeten zijn.”

Ondanks de dichte bodem- en achterplaat vraagt het inkoelen van de prei geen andere aanpak dan wat Uijen gewend was om te doen. “Er is voldoende luchtcirculatie en het kost even veel tijd”, aldus Uijen. De prei-rek-ontlader vraagt een investering van circa € 35.000, excl btw. Zaken als werkgemak en verbeterde arbeidsomstandigheden vallen niet in geld uit te drukken. Economisch bekeken geeft de investering een besparing op de kosten van het opleggen. Daar staan nog wat kosten tegenover van de heftruckchauffeur die om de zoveel tijd de preirekken moet verwisselen.