Overname Syngenta kan boer en tuinder raken

Syngenta is akkoord met een overnamebod van ChemChina. De deal kan voor agrariërs slecht uitpakken en roept vragen op over de invloed die China krijgt over de wereldwijde voedselketen.

Het bestuur van Syngenta is akkoord met een overnamebod van ChemChina. De Chinezen zijn bereid $43 miljard over te maken; een premie van meer dan 20% op de slotkoers van dinsdag. Voor Syngenta biedt de overname de kans op groei in Azië, op dit moment met afstand haar kleinste verkoopregio.

Minder concurrentie

Voor boeren en tuinders betekent een overname van Syngenta dat weer een onafhankelijke aanbieder van gewasbeschermingsmiddelen wegvalt. Niet dat ChemChina zelf direct gewasbescherming verkoopt in Europa, maar de onderneming is sinds 2011 eigenaar van Adama. Dit Israëlische bedrijf, vroeger Makhteshim Agan, realiseerde in 2014 een omzet van bijna $3 miljard.

Adama is leidend op de markt voor generieke gewasbeschermingsmiddelen; middelen op basis van werkzame stoffen waarvan het patent is vervallen. Een hele andere speler dus dan Syngenta, dat vooral zelf probeert nieuwe werkzame stoffen te vinden en patenteren. Ook is Adama niet actief in de veredeling, waar Syngenta circa €2,9 miljard omzet met zaden realiseert.

Of ChemChina na een overname Syngenta en Adama samenvoegt, is niet zeker omdat het Israëlische KOOR nog altijd 40% van de aandelen Adama heeft. Maar tegelijk zit achter twee aanbieders voortaan nog maar één bedrijf en lijkt bikkelharde concurrentie tussen de twee bedrijven minder waarschijnlijk. Een tweede complicerende factor is dat elders in de markt al twee grote spelers, Dow AgroSciences en DuPont, willen samengaan. Dow en DuPont zijn samen bijna zo groot als Monsanto.

Ook Monsanto zint op overnames

Tegelijk is het geen geheim dat Monsanto op zoek is naar een overnamekandidaat, waarbij BASF als grote producent van gewasbescherming maar zonder zadenprogramma in het oog springt. De hele markt kijkt naar elkaar, omdat de druk op prijzen door de lage graanprijs hoog is en de kosten voor productontwikkeling en vooral het geregistreerd krijgen van producten blijven stijgen.

En de markt was al sterk geconcentreerd. Het is goed mogelijk dat van de “Big Six” van dominante, innovatieve agrochemische bedrijven over een jaar nog maar 4 over zijn, terwijl de grootste prijsvechter buiten de top 6 – Adama –  in handen is van één van hen. Minder concurrentie betekent meer marktmacht en in potentie dus hogere prijzen en een minder gevarieerd productenpakket.

Staatsinvloed China op voedselketen

Als de overname doorgaat, verstevigt China haar positie in de wereldwijde voedselketens. Een positie die in de afgelopen jaren werd uitgebreid door de aankoop van landbouwgrond wereldwijd, maar ook bedrijven.

In 2014 kocht COFCO een meerderheidsbelang in het Rotterdamse handelshuis Nidera. Deze onderneming zette in 2014 €16,5 miljard om en behoort tot de grootste leveranciers van agrarische grondstoffen uit Zuid-Amerika en Oost-Europa. Een jaar eerder nam WH Group de grootste varkensslachter van Amerika over, Smithfield Foods, dat in 2014 een omzet van $15 miljard boekte.

ChemChina behoort tot een groep van 117 Chinese staatsbedrijven dat direct rapporteert aan de nationale raad, die onder leiding staat van premier Li Keqiang. Aan deze bedrijven wordt strategisch belang gehecht en in hun strategie klinken zowel commerciële doelen door als het nationale belang, zoals gedefinieerd door de communistische partij. Ze profiteren van goedkoop krediet van staatsbanken.

ChemChina nam Pirelli en Mercuria al over

Vorig jaar kocht ChemChina voor €7,1 miljard de Italiaanse bandenfabrikant Pirelli. In januari kocht het bedrijf voor een onbekend bedrag een belang van 12% in Mercuria, één van de grootste oliehandelaren. In dezelfde maand werd voor €925 miljoen de Duitse machinebouwer KraussMaffei opgehaald.

Voor Westerse bedrijven is de speelruimte op de Chinese markt scherp afgekaderd. Andersom kennen Westerse landen nauwelijks beperkingen voor Chinese bedrijven die zaken willen doen. De overname van Syngenta zou een keerpunt kunnen betekenen. Als ChemChina inderdaad Syngenta koopt, is het de grootste buitenlandse overname door een Chinees bedrijf ooit en macht over de voedselketen is wereldwijd een thema.