Organische stof voorkomt niet altijd uitspoeling

Dat blijkt uit de tussentijdse resultaten van het project ‘Bodemkwaliteit op zandgrond’, die vorige week door Wageningen UR gepresenteerd zijn. Het project wordt uitgevoerd binnen het bedrijfssystemenonderzoek dat sinds 1998 op WUR-proefbedrijf Vredepeel ligt.

In het project worden twee gangbare bedrijfssystemen vergeleken. Een systeem is bemest zoals in de praktijk, met drijfmest aan de basis aangevuld met kunstmest, in het project ‘standaard’ genoemd. Dit wordt vergeleken met het systeem ‘laag’, hierbij wordt in de mineralenbehoefte voorzien door gebruik van kunstmest en mineralenconcentraat.

Effect organische mest op nitraatgehalte grondwater

In systeem ‘laag’ is de aanvoer van organische stof gemiddeld 1.000 kilo effectieve organische stof (EOS) per jaar, terwijl in ‘standaard’ jaarlijks zo’n 2.000 kilo EOS aangevoerd wordt. Een van de onderzoeksvragen is wat het effect is van bemesting met organische mest op het nitraatgehalte van het grondwater.

Uit de onderzoeken is niet duidelijk of meer organische stof leidt tot meer of minder uitspoeling. De vraag is wat de uitspoeling bepaalt. – Foto: Hans Banus

In het bedrijfssysteem zonder aanvoer van externe organische stof bleek de nitraatuitspoeling gemiddeld lager dan in het systeem waar drijfmest toegepast is. Extra aanvoer van compost in beide systemen leverde aanvankelijk een lagere nitraatconcentratie in het grondwater, maar het verschil wordt langzaam kleiner. In 2016 hadden de systemen met compost plots zelfs een hogere nitraatconcentratie in het grondwater dan de basissystemen. De onderzoekers geven hierbij wel aan dat het voorlopige resultaten zijn.

Literatuuronderzoek laat zien dat uitkomsten van vergelijkbare proeven niet eenduidig zijn. Een deel van de onderzoeken laat minder uitspoeling zien en een ander deel juist meer uitspoeling.

Organische stof houdt stikstof vast

Door jaarlijks meer organische stof aan te voeren dan er afbreekt, stijgt de hoeveelheid organische stof in de bodem. Deze houdt een hoeveelheid stikstof vast die niet uit kan spoelen. Op de langere termijn komt deze stikstof door mineralisatie wel weer vrij. Grotendeels op momenten dat het gewas dit op kan nemen, maar ook in perioden dat het gewas geen stikstof meer nodig heeft. Dan bestaat er kans op uitspoeling.

Uit de onderzoeken is niet duidelijk of meer organische stof leidt tot meer of minder uitspoeling. De vraag is wat de uitspoeling bepaalt. Wat is de rol van de C/N-verhouding, de stabiliteit van de organische stof en wat is de rol van het bodemleven hierin? Het project ‘Bodemkwaliteit op zandgrond’ heeft daar nog geen antwoord op gegeven.