Opslag onder zee drukt glastuinbouw uit CO2-markt

Nu het project Porthos voor opslag van CO₂ onder de zee van de Raad van State groen licht heeft gekregen, dreigt de glastuinbouw Shell te verliezen als leverancier van CO₂ voor de kassen. Shell is een van de vier klanten van Porthos, naast ExxonMobil, Air Liquide en Air Products. Leveren aan Porthos telt voor deze bedrijven als emissiereductie, levering aan de glastuinbouw niet.

Vanaf 2026 verdwijnt Shells CO₂ onder zee

Het formele besluit om te investeren moet Porthos nog nemen. “Maar dat gaat zeker gebeuren”, verzekert woordvoerder Mandy Ros. “Alle partijen willen dat dit doorgaat.” De aanleg gaat volgend jaar van start; vanaf 2026 wordt er CO₂ opgeslagen.

Via de leidingen van Ocap levert Shell nu nog jaarlijks ruim 0,3 megaton CO₂ aan de glastuinbouw. Ocap werkt al langer aan een plan om de CO₂ van Shell vanaf 2026 administratief te verrekenen met de CO₂ van bioraffinaderij Alco, de tweede leverancier. In de zomer leveren Shell en Alco dan CO₂ aan de glastuinbouw en in de winter krijgt Porthos in ruil voor de ’s zomers door Shell minder geleverde CO₂ extra CO₂ van Alco.

Porthos werkt niet mee aan verrekening

Op vragen van het Vakblad voor de Bloemisterij laat Porthos echter weten dat het aan zo’n verrekening niet zal meewerken. “Onze focus voor de eerste fase is dat we voor vier klanten CO₂ transporteren en permanent onder zee opslaan”, zegt woordvoerder Ros. De eerste fase duurt 15 jaar. “Verrekenen betekent een fluctuerende stroom CO₂ in de zomer en dat is nu niet wenselijk. Dat is al jaren ons standpunt voor deze fase. Porthos staat open om samen met de markt te verkennen hoe in een mogelijke vervolgfase een proces als dit te faciliteren zou zijn. Klanten kunnen ook zelf afspraken maken met andere partijen.”

Zelf weer aardgas verstoken

Zonder de CO2 van Shell moeten glastuinders zelf weer aardgas gaan verbranden om extra CO2 in hun kassen te kunnen krijgen. Of ze moeten genoegen nemen met lagere productie zonder extra CO2 dosering. De glastuinbouw noemt de beschikbaarheid van externe CO2 als voorwaarde om haar milieudoelen te halen. Als de sector straks fossielvrij is, heeft ze 2,5 Mton CO2 per jaar nodig voor dosering in kassen.

“Zonder CO2 zijn meer kassen nodig om dezelfde productie te halen”, zegt Dennis Medema, Energiespecialist bij Glastuinbouw Nederland. “Dat betekent meer emissie. Ook concurreren met het buitenland wordt dan lastig.”

Afspraken in Klimaatakkoord en Energieconvenant

Voor Ocap komt de weigering van Porthos om aan een verrekening mee te werken als een schok. “Voor het milieu, voor het aardgasverbruik en voor de economie is het belangrijk dat er voldoende CO2 voor de glastuinbouw beschikbaar is”, zegt directeur Jacob Limbeek. “De Tweede Kamer heeft zich daar in Kamervragen en moties duidelijk over uitgesproken. Er zijn afspraken gemaakt in het Klimaatakkoord en in het Convenant Energietransitie Glastuinbouw.”

Omdat Alco, de andere bron, meer CO2 is gaan leveren, is Ocap begonnen met een uitbreiding naar Aalsmeer. Deze miljoeneninvestering, gesteund door onder meer de provincie Noord-Holland, is niet meer terug te draaien. Zonder Shell is er echter onvoldoende aanbod van CO2 om de nieuwe klanten in Aalsmeer en omstreken te kunnen bedienen.

Afvalenergiebedrijven als alternatief

Vóór 2026 voldoende andere CO₂-leveranciers vinden is niet eenvoudig. Ocap kijkt daarvoor naar afvalenergiebedrijven, omdat die biogene CO₂ produceren, waarover geen heffing hoeft te worden betaald. Vijf van deze bedrijven hebben al SDE++ subsidie toegekend gekregen; ongeveer hetzelfde aantal werkt aan plannen om CO₂ aan de glastuinbouw te leveren.

Maar er zijn ook afvalenergiebedrijven die liever opteren voor 100% opslag onder zee. Naast Porthos staan er nog andere projecten in de steigers, bij wie die bedrijven kunnen aansluiten. “Dat is een zorg”, vindt Limbeek. “Bovendien stond in de Voorjaarsnota opeens dat de overheid naar een negatieve emissie wil, en daarom ook biogene CO₂ onder zee wil opslaan. Dat zet de levering van CO2 aan de glastuinbouw onder druk. Ik ga ervan uit dat de overheid regelt dat hergebruik en besparen de voorkeur krijgen.”

In het coalitieakkoord van het nu demissionaire kabinet Rutte IV werd nog bevestigd dat externe CO₂ voor de glastuinbouw beschikbaar moet zijn. Maar in een brief aan de Kamer stelde de regering dat de markt dat zelf moet regelen. Zonder de medewerking van Porthos en mogelijke volgende spelers in de onderzeese opslag lijkt de glastuinbouw echter uit de CO₂-markt te worden gedrukt.

Medeauteur: Ton van der Scheer