Opkweek van aardbeitrayplanten is topsport

Toon Melis van adviesbureau HortiNova analyseert de huidige stand van zaken bij de opkweek van trayplanten. Hij verklaart waarom de aanleg van de natrossen dit najaar niet volgens het boekje verloopt. Lees ook de vervolganalyse in de printuitgave van Groenten & Fruit die op 14 december verschijnt.

Topsport

De opkweek van aardbeitrayplanten wordt wel eens topsport genoemd. Het eindresultaat is ook in vergelijkbare termen uit te drukken: het is goud of hout. Weersomstandigheden tijdens de opkweek hebben we in de buitenopkweek niet helemaal in de hand en kan daarom voor (on)aangename verrassingen zorgen.



Bemesting

Voor de opkweek van trayplanten zijn bemestingsschema’s voor het aantal gewenste bloemtrossen ontwikkeld. Eigenlijk sturen we op een bepaald bladoppervlak gedurende de opkweek. De start van de bloemaanleg kan gemanipuleerd worden door bladoppervlak en bemestingsniveau rond eind augustus begin september. Dit jaar is dit voedingsniveau in de plant gedurende de opkweek door middel van plantsapanalyses, genomen door NovaCropControl, gemeten. De uitkomsten hiervan moeten nog bestudeerd worden.



Opkweekprotocol geen garantie

De opkweek in 2012 verliep in de beginfase volgens schema. De eerste tekenen van bloemaanleg waren op 6 september te zien: het hoofdgroeipunt (de apex) veranderde van spits naar bollend, dat wil zeggen van stadium 1 naar stadium 2. Aan de hand daarvan kon worden afgeleid dat de bloemaanleg rond 2 september begonnen moest zijn. Ruim een week later was in verschillende partijen al stadium 2+ (= ontstaan van secundaire bloem op de hoofdtros) tot stadium 3 te zien (=eerste aanzet aanleg kelkblaadjes van de eerste bloem). In 2011 zagen we dit stadium ruim een week later. De bloemaanleg in een aardbeiplant wordt met de groeigraaduren-meetlat gemeten. Globaal klopt dat ook, maar de droge stofontwikkeling is niet alleen afhankelijk van temperatuur (lees groeigraaduren, ggu) maar ook van licht en bladoppervlakte.



Uitstel aanleg natrossen

De aanleg van de natrossen niet echter volgens de planning. Als het hoofdgroeipunt van vegetatief naar generatief omschakelt, -en de  hoofdtros dus wordt aangelegd-  vervalt de zogenaamde apicale dominantie. Hierdoor vervalt de rem op de bladoksels die direct onder de hoofdknop, waardoor de bladoksels gaan uitlopen. Normaal maken deze bladoksels een stengel met twee bladeren en sluiten die af met een bloemknop, die wij natros noemen. De aanleg van een blad duurt ongeveer 1.500 groeigraaduren. Dus als de hoofdtros wordt aangelegd duurt het normaal 2 x 1.500 groeigraaduren totdat de aanleg van de natros begint. Die natros is in stadium 2+ á stadium 3 te zien, dat is 4.000 groeigraaduren na de start van de aanleg van deze natros. Je kunt het ook anders zeggen: na de start van de aanleg van de hoofdtros zijn normaal 2 x 1.500 + 4.000 = 7.000-8.000 groeigraaduren later de eerste natrossen te zien. Dit najaar zou dat op 9 oktober het geval moeten zijn (want 2 september + 8.000 groeigraaduren = 9 oktober).



In de week na 9 oktober heb ik heb ik veel planten onderzocht. Ik trof wel vaak twee blaadjes in de bladoksels aan, maar géén opbollend groeipunt dat zou moeten duiden op de aanleg van een natros. In plaats daarvan werd een derde blad aangemaakt. De plant had de aanleg van natrossen dus uitgesteld. Pas eind oktober zag ik een opbollend groeipunt op deze bladoksels.



Vegetatief weer

Deze vegetatieve actie -de aanmaak extra blad-  werd in veel partijen planten aangetroffen. De oorzaak moet gezocht worden in de weersomstandigheden. Van 23 tot 30 september en van 1 tot 6 oktober lag de gemiddelde etmaaltemperatuur rond 13 graden Celsius, met erg hoge nachttemperaturen van 10 tot 12 graden. De lichthoeveelheid bleef in deze periodes iets achter. In weken 38, 39, en 40 was de lichtinstraling respectievelijk 70 procent, 84 procent en 90 procent van normaal. Waarschijnlijk zijn de warme nachten in combinatie met de matige lichthoeveelheid en vooral de wisselvalligheid van het weer de oorzaak van deze vegetatieve actie.



In week 46 (12 tot 18 november) zijn er nog diverse partijen waarin de natrossen niet zijn aangelegd. Dit komt op de eerste plaats door de vegetatieve actie in weken 39 en 40, maar ook omdat daarna het aantal groeigraaduren duidelijk minder is toegenomen dan gewenst. Op 15 november (midden week 46) zijn bij start bloemaanleg rond 1 september nog maar 12.000 groeigraaduren geteld terwijl we in een gemiddeld jaar na 12.500 groeigraaduren een gewenste plant gereed hebben. Het lijkt erop dat dit jaar richting 13.500 groeigraaduren nodig zal zijn om de opkweek volledig af te ronden. Of dat nog gaat lukken gezien de periode van het jaar, is de vraag.