Open brief aan de Europese landbouwministers

Maandag en dinsdag ontvangt Nederland alle Europese landbouwministers. In een open brief (‘De Nieuwe Mansholt Brief’) houden vertegenwoordigers van diverse organisaties in de agrosector een pleidooi voor een ‘morele voedselpolitiek’ en ‘nieuw elan voor de EU’.

Geachte landbouwministers,

Ons voedselsysteem hapert. In Europa produceren boeren melk onder de kostprijs. Terwijl de voedselindustrie steeds meer high-tech en kostenefficiënt wordt, wankelen de landbouwers en veetelers. In onze straten en winkels is de paradox van het huidige voedselsysteem meteen zichtbaar: voor extreem weinig geld worden dromen van groene weilanden, blakende koeien, schitterende varkens en wuivende graanvelden verkocht, terwijl boeren overal in Europa knokken om hun bedrijf overeind te houden.

Nederland wil en kan zich de komende tijd manifesteren als een van de voorlopers in de high-techvoedselproductie. Vandaag komen de Europese landbouwministers in Eindhoven bij elkaar. Rond deze Landbouwraad zullen ze zich onder aanvoering van Martijn van Dam vergapen aan innovatieve bedrijven en projecten die Nederland rijk is. Innovaties die zonder twijfel de manier waarop we in Europa voedsel produceren en consumeren drastisch gaan veranderen. Zoals ook de introductie van tractoren, kunstmest en gewasbescherming, en de verbetering van de ruimtelijke productieomstandigheden het landbouwbestel van na de Tweede Wereldoorlog op zijn kop zette, toen de Nederlandse boer Sicco Mansholt de basis legde voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.

Mansholts bestel had een keerzijde. Schaarste veranderde in obscene overvloed. De moderne landbouw had een negatief bijeffect op natuur, bodem en water. Aan het einde van zijn carrière voorzag Mansholt de negatieve bijeffecten van zijn levenswerk. 40 jaar later heeft ‘Nooit meer honger’ geresulteerd in ‘altijd goedkoop eten’ – en dat komt tegen een prijs.

Een nieuw Groot Verhaal

Dat er een omslag plaats moet vinden, is vandaag de dag iedereen het over eens. Net als de Mansholts Grote Verhaal de basis legde voor de Europese samenwerking na de Tweede Wereldoorlog, zou een geïntegreerd, en op morele waarden gestoeld landbouw- en voedselbeleid het haperende Europese project een nieuw elan kunnen geven. Er is behoefte aan een Nieuw Groot Verhaal: waarin high-tech en voedselinnovaties de motor zijn achter familiebedrijven en voedselproducenten, met aandacht voor het lokale, de bodem, de natuur en het landschap en haar relatie met de stad.

In de geest van Sicco Mansholt roepen wij u op dit momentum aan te grijpen en te werken aan het landbouw- en voedselbeleid gericht op voedselzekerheid waarin:

1. high-tech innovaties en vooroplopende boeren de ruimte krijgen voor ondernemerschap en zich te ontwikkelen, maar waarin ook
2. volop ruimte is voor familiebedrijven die produceren, natuur en landschap beheren en de afstand tussen voedselproducent en consument kunnen verkleinen, zo nodig ondersteund door de overheid.
3. dat alle research en innovatie wordt gericht op een ‘schone’ landbouw, op oplossingen voor klimaat- en energieproblematiek. Landbouw op basis van gesloten biologische kringlopen, echte duurzaamheid (volhoudbaarheid) waar momenteel geen enkel model van landbouw nog een antwoord op heeft. Het Europa van de twintigste eeuw werd gebouwd op de landbouwpolitiek.

Landbouwministers, geef het Europa van de eenentwintigste eeuw nieuw elan met het Gemeenschappelijk Duurzaam Landbouw- en Voedselbeleid.