Ook tuinder moet zich voorbereiden op brexit

Brexit, het vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie, wordt misschien toch wat soepeler dan oorspronkelijk gevreesd. Maar er zal wel veel veranderen en daarom is het zaak dat iedere ondernemer, ook de individuele boer of tuinder, zich goed én tijdig gaat voorbereiden.

“Je doet als boer misschien niet rechtstreeks zaken met Britse afnemers, maar het gaat om de hele keten. Als een van je afnemers wel levert aan klanten in Groot-Brittannië, dan kan hij die door brexit straks kwijtraken, met alle gevolgen van dien. Informeer daarom bij die afnemers, ga met ze praten. En ga zeker praten met Britse relaties”, stelde minister Carola Schouten van Landbouw en Voeding onlangs op een groots Brexit-symposium bij Royal FloraHolland in Naaldwijk.

Voorzitter van LTO Nederland Marc Calon voegde daar aan toe: “Onze inzet is dat de handel met Groot-Brittannië zo veel mogelijk ongehinderd door kan gaan. Maar we moeten serieus rekening houden met een ‘harde’ brexit. Daarom raden wij onze boeren en tuinders aan om in gesprek te gaan met hun afnemers. Zijn die er al mee bezig? En vooral; wat spreken we af als het misgaat?” 

_{Artikel gaat verder onder de foto‘s}

Protestbord van een anti-brexit-beweging in Londen bij het parlement. Groot-Brittannië treedt per 29 maart 2019 officieel uit de EU. – Foto: ANP

Toch zachte brexit

Leek het er tot nu toe op dat een ‘keiharde’ brexit onvermijdelijk was, nu heeft de Britse regering tijdens een ‘heisessie’ in het weekendverblijf Chequers van de premier eieren voor haar geld gekozen, hoewel kort daarna 2 ministers zijn afgetreden.

Londen wil de vrije handel met de Europese Unie zoveel mogelijk in takt laten, ook voor agrarische producten die in het ‘witboek’ met name worden genoemd. Dat moet dan gebeuren op basis van ‘het permanent erkennen van elkaars normen en standaarden’.

De vrees dat er allerlei handelsbelemmeringen opdoemen die de export in ieder geval een stuk moeilijker zullen maken, is daarmee wat verdwenen. Maar die vrees is niet weg want óf Brussel het compromis kan aanvaarden, is nog verre van zeker en óf de Britse premier dit pakket er in eigen land doorkrijgt, is ook nog de vraag.

Miljardenhandel van Nederland naar Groot-Brittannië

Brexit heeft, in welke vorm dan ook, grote gevolgen voor Nederland. Groot-Brittannië is de op Duitsland na grootste afnemer van de Nederlandse agrofood-export, terwijl Nederlanders de grootste buitenlandse leverancier van eten, drinken en andere agrarische producten voor de Britten zijn.

Jaarlijks gaat bijvoorbeeld voor € 2 miljard aan verse en verwerkte groente en fruit inclusief uien, € 1,3 miljard aan vleesproducten, € 250 miljoen aan zuivel, € 200 miljoen aan pootgoed en aardappelen en ruim € 150 miljoen aan suiker over het Kanaal of de Noordzee.

De toegevoegde waarde van die export van agrarische producten en voedingsmiddelen kwam vorig jaar uit op € 1,825 miljard, ondanks brexit toch bijna € 100 miljoen meer dan in 2015.

Brit eet nu al minder tomaten Brexit heeft nu al directe gevolgen voor de land- en tuinbouw in Nederland. Zo is de export van tomaten naar de Britse markt de laatste tijd flink ingezakt. Econoom Ester Barendregt van de Rabobank legt uit: “Direct nadat bij het referendum van juni 2016 duidelijk werd dat de Britten voor een brexit hadden gestemd, is de koers van het Britse pond fors gedaald. Dat betekent dat producten die uit het buitenland worden aangevoerd fors duurder zijn geworden. Kostte een pond tomaten vroeger voor een Britse consument ongeveer £1, nu is dat £1,14. We dachten altijd dat er weinig elasticiteit in de afzet van versproducten zat, maar dat blijkt dus wel het geval te zijn, want er worden duidelijk minder tomaten verkocht.” Aan de tomatenexport is nu al te merken dat de brexit aanstaande is. Vanwege een duurdere euro eten de Britten minder tomaten. – Foto: Fotoatelier 68 Ook de afzet van sierteelt-producten, een andere belangrijke categorie in de exportstroom, is duidelijk minder geworden. Bovendien vreest die sector dat een deel van de aanvoer uit bijvoorbeeld Afrikaanse landen straks niet meer via Nederlandse veilingen gaat, maar rechtstreeks naar de Britse markt, wat opnieuw verlies van omzet zou betekenen.

Overgangstermijn na officiële B-day

De handel met Groot-Brittannië kan ernstig in gevaar komen door brexit. Of het nu zacht of hard is, de Britten verlaten de Europese Unie. Vermoedelijk niet effectief op 29 maart volgend jaar, de officiële B-day, maar na een overgangstermijn zeker per 31 december 2020.

“Dan wordt Groot-Brittannië wat we noemen een ‘derde land’. Dat betekent nieuwe formaliteiten en keuringen voor de handel, zeker op den duur andere keuringseisen en andere standaarden. Dat maakt de export naar de Britten in ieder geval duurder. Doe je al zaken met een derde land, dan is het misschien wat makkelijker maar anders moet je je er zeker in verdiepen wat dat precies betekent”, zegt Jan Meijer, directeur Directie Keuren bij de NVWA.

Zijn instelling krijgt er van minister Schouten al 143 mensen bij om het verwachte extra werk aan te kunnen. Meijer: “Wij besteden er nu al veel tijd en aandacht aan. We zoeken nieuwe mensen, maar diergeneeskundigen zijn niet zo makkelijk te vinden. We hebben ook intensief contact met onze Britse collega’s.”

Vrees voor ellenlange rijen grenscontrole

De grootste vrees is dat er ondanks de wat soepeler houding van de regering in Londen daadwerkelijk weer grenscontroles komen. Zeker in Dover en even verderop in Folkestone waar de Kanaaltunnel aan Britse kant opduikt, leidt dat nu al tot nachtmerries. Beide plaatsen verwerken dagelijks duizenden vrachtwagens – waarvan veel gekoeld transport met verswaren – die dankzij de huidige EU-markt altijd door kunnen rijden maar straks voor ellen- en nog eens ellenlange rijen kunnen zorgen.

Die onzekerheid is ook het probleem voor minister Schouten: “We steunen ondernemers op vele manieren bij de voorbereidingen. Ook kunnen ze bij allerlei organisaties als LTO Nederland of MKB Nederland terecht. Op het ministerie zelf zijn we er eveneens hard mee bezig.”

“Maar uiteindelijk weten we nog steeds niet wat er daadwerkelijk gaat gebeuren en welk scenario het wordt, een wat zachtere of toch een harde brexit. Je moet bij dat alles echter wel blijven bedenken dat ons land al eeuwen een handelsnatie is, zeker als het om Groot-Brittannië gaat. Wij weten altijd wel weer oplossingen te vinden. Brexit biedt dus zeker ook kansen. Uiteindelijk zullen de Britten wel moeten blijven eten en een flink deel daarvan komt uit ons land, ook straks”, zegt Schouten.

‘Vrees voor lek bij kwaliteitseisen’ De Britten hopen na brexit zélf handelsovereenkomsten te kunnen sluiten met landen als de Verenigde Staten, Brazilië of zelfs China. Daar hebben ze dan Brussel en de 27 andere EU-landen niet meer voor nodig. Met de Amerikanen zijn de eerste voorbereidende besprekingen al een tijd aan de gang. De vrees is echter dat daarmee ook producten van mindere kwaliteit Europa binnen zullen sluipen, zeker als Groot-Brittannië toch een soort vrijhandelszone met de rest van de Europese Unie overeind houdt. De Amerikaanse president Donald Trump schudt de hand van de Britse premier Theresa May tijdens zijn bezoek aan Groot-Brittannië op 13 juli. – Foto: ANP ‘Vloed van goedkope voeding zoals Braziliaans vlees’ “Het plan dat Londen op tafel heeft gelegd, zet de sluizen open voor een vloed van goedkope voeding zoals Braziliaans vlees dat grote schade zal aanrichten op de hele EU-markt”, roept bijvoorbeeld de Irish Farmers Association, de Ierse boerenbond die voortdurend bovenop de brexit-ontwikkelingen zit. LTO-voorzitter Marc Calon deelt die vrees: “Wij hechten in ons land zwaar aan de hoge kwaliteits- en welzijnseisen die in de EU gelden. Maar als er eenmaal een lek in dat schip slaat, dan is het hek van de dam.”