De 125.000 inwoners van Leiden hebben sinds 22 mei de primeur. Ze hoeven niet meer naar een hele reeks verschillende boeren en tuinders in de omgeving te fietsen voor elke dag vers product uit natuurinclusieve landbouw. Het is van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat te krijgen in de onbemande buurtsuper Oogst, midden in de stad.
Het concept van de onbemande winkel, waar je met een app op je smartphone naar binnen kan en met diezelfde app al je boodschappen kunt afrekenen, is nu bijna drie maanden werkelijkheid. Aan de Maresingel in Leiden (Z.-H.), aan de rand van het historisch centrum, is het even rustig als overzichtelijk shoppen.
Het concept is ontwikkeld door Fennie Lansbergen. Ze is van huis uit bestuurskundige en was eerder werkzaam voor Enviu in de keten van boer tot eindconsument in Kenia. Hoe ingewikkeld kan de lokale keten van boeren en tuinders in Warmond en Roelofarendsveen tot consumenten in Leiden dan zijn?
“We zijn tevreden met hoe het loopt”, zegt Lansbergen. We hadden een heel goede start en ook in de vakantie is het aantal klanten stabiel. We gaan richting break-even.”
Alles met de app
Die statistieken zijn heel exact te volgen, want alles verloopt via de app ‘Oogst’. De klant komt aangewandeld en doet zelf met de app op zijn smartphone de deur open. In de winkel is een mooi assortiment voorradig van verse en langer houdbare boodschappen, van groente, fruit, zuivel en brood tot en met bier en koek en pindakaas en pasta. Wat je meeneemt reken je ook af door het aan te vinken op de app en meteen mobiel af te rekenen.
Lansbergen liep al langer rond met de vraag waar je nu eigenlijk kunt kopen van natuurinclusieve boeren en tuinders. Ze begon vorig jaar met het ontwikkelen en uitwerken van het concept. Nog geen jaar later had ze een crowdfunding van € 60.000 succesvol opgezet en haar doel behaald. “Dat toont aan dat er vraag naar is. De eerste investeringen in Oogst kwamen van vrienden en bekenden, nu ook steeds meer van mensen die ik niet ken.”
Natuurinclusief, duurzaam en lokaal, dat is waar mensen voor komen
Dol op duurzaam en lokaal
“Ik heb iets gebouwd wat ik zelf wilde als consument en de reacties die we nu krijgen van de klanten zijn dus ook heel herkenbaar. Natuurinclusief, duurzaam en lokaal, dat is waar mensen voor komen.”
Ook vanuit de aanbodkant zag Lansbergen een behoefte aan een eerlijke prijs voor producten die goed zijn voor klimaat en mens. “Ik wilde het makkelijker maken om goed te verdienen door met de natuur te werken”, vertelt ze. “De boeren bepalen bij Oogst hun eigen prijs en kunnen daar dus ook hun kosten voor natuurinclusief boeren doorberekenen.
Franchisemodel
De winkel wordt ongeveer drie keer in de week bevoorraad door de Oogst-boer, in dit geval kaasboer Joost van Schie uit Warmond. Dat is één van de aangesloten boeren, en hij is van A tot Z verantwoordelijk is voor het runnen van de winkel. Lansbergen: “Het is een franchisemodel. Als Oogst zorgen wij voor het opzetten van de winkel, de inrichting en de marketing. De Oogst-boer betaalt hiervoor een franchisefee.”
Winkelervaring laten lijken op supermarkt
De winkelvorm stond ook vrij snel vast voor Lansbergen. “Als consument vind ik het fijn om producten die ik koop te zien. Verder vind ik het niet praktisch om een aantal dagen van tevoren een bestelling te moeten plaatsen. Met Oogst wil ik de winkelervaring toch ook wel op de supermarkt laten lijken. Er is een breed assortiment. We hebben ook samenwerkingen bijvoorbeeld met een Leidse bakker en bierbrouwer. Verder vullen we het assortiment aan met producten van een biologische supermarkt. We willen een buurtsuper zijn, dan moet je ook genoeg producten bieden.”
In Dalfsen (Ov.) zoeken we nog een mooi plekje en iemand die als Oogst-boer wil fungeren
Makkelijk uit te rollen concept
“In Leiden hebben we genoeg boeren en een mooie locatie gevonden, daarom zijn we daar als eerste van start gegaan. In Dalfsen (Ov.) zoeken we nog een mooi plekje en iemand die als Oogst-boer wil fungeren. In Hoogeveen (Dr.) zijn we al zover dat we met de gemeente bezig zijn over de vergunning.”
Die vergunning zorgt er in Leiden voor dat er toch nog een rem zit op de theoretische mogelijkheid van 24 uur per dag boodschappen kunnen doen. Daar is dan namelijk weer een nachtvergunning voor nodig. Tussen 6 uur ’s ochtends en 10 uur ’s avonds kan het echter ook zonder die duurdere nachtvergunning. En kosten besparen is wel een belangrijke factor. Zonder personeel kan het goedkoper dan in streekwinkels die in het verleden wel zijn geopend, zoals in Roosendaal door boeren en tuinders uit West-Brabant. En zonder een ingewikkeld en kostenverhogend net van bestellen en bezorgen is een winkel waar de stadse klant zelf bijna 24-7 naartoe kan komen fietsen of lopen ook een prima weerspiegeling van de 24-uurs economie.