Niet-ingeschreven arbeidsmigrant blijft onzichtbaar

Arbeidsmigranten die langer in Nederland verblijven, staan vaak niet ingeschreven bij de gemeente. Dat heeft allerlei nadelige effecten.

Een nu actueel gevolg van niet-ingeschreven staan is dat deze internationale werknemers – nog steeds voor 75% Polen – niet in aanmerking komen voor een corona-vaccinatie. Ook kunnen ze zich niet voor een woning inschrijven, hebben ze geen recht op bijstand en als hun werk ophoudt verliezen ze vaak ook hun woning en ziektekostenverzekering.

Uit een uitgelekte database van uitzendbureau Otto Workforce concluderen Platform voor Onderzoeksjournalistiek Investico, Trouw, De Groene Amsterdammer en onderzoeksprogramma Pointer dat een flink deel van de uitzendkrachten wel verplicht is zich te registreren, maar dat dat in veel gevallen niet is gebeurd.

RNI, BRP en burgerservicenummers

Iedereen die langer dan vier maanden in Nederland verblijft, is verplicht zich in te schrijven bij de gemeente in de Basisregistratie Personen (BRP). Voor wie korter in Nederland verblijft, is er de Registratie Niet-Ingezetenen (RNI). Arbeidsmigranten die in ons land aankomen, registreren zich daar, om onder meer een burgerservicenummer (BSN) te krijgen, nodig om in Nederland te kunnen werken en loon te kunnen ontvangen.

Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten nam aanpassing van deze regels al op als aanbeveling in het eindrapport dat teamvoorzitter Emile Roemer afgelopen najaar aan minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aanbood. Doordat de RNI geen adresgegevens verzamelt, blijken veel arbeidsmigranten onvindbaar. Dat maakt het voor gemeenten lastiger om bij te houden wie er na vier maanden toch nog in Nederland is en hoe die persoon eventueel te bereiken.

Lastig huisvestingsbeleid maken

Ook is het voor gemeenten lastiger om een goed huisvestingsbeleid op te tuigen als onduidelijk blijft om hoeveel mensen binnen hun gemeentegrenzen het werkelijk gaat. Gemeenten zijn volgens de journalisten overigens sowieso niet allemaal even actief in het stimuleren van inschrijving in de BRP. Trouw haalt voorbeelden aan van gemeenten die arbeidsmigranten weigeren in te schrijven als ze op een niet-permanent bewoonbaar adres verblijven, zoals een camping of recreatiewoning. Of als er op het adres al het maximum aantal mensen staat ingeschreven.

Wel inschrijven, niet uitschrijven

Het UWV registreert via de premieheffing op het loon wel precies welke arbeidsmigranten hoe lang in Nederland werken. Daaruit zou blijken dat 250.000 arbeidsmigranten wel langer dan vier maanden in Nederland werken en wonen, maar niet staan ingeschreven. Dat hoeft niet per se een kwestie te zijn van werknemers actief onder de duim proberen te houden.

Een oud-medewerker in de uitzendbranche schetst hoe lastig het is als arbeidsmigranten wel staan ingeschreven, maar zich na vertrek terug naar huis niet ook weer uitschrijven. Verkeersboetes en andere aanmaningen inclusief deurwaarders die dan toch langs bleven komen, bezorgden haar veel gedoe. Dus had ze liever niet dat de arbeidsmigranten zich inschreven.

Gehele rapport-Roemer regeringsbeleid?

Minister Koolmees schreef in december aan de Tweede Kamer dat aanpassing van de regels rond BRP en RNI in voorbereiding is, maar dat de nodige wetswijzigingen op het bordje komen van het volgende kabinet. Een poging van de Tweede Kamer om vlak voor de verkiezingen van afgelopen maart het gehele rapport van Roemer tot voorgenomen regeringsbeleid te bombarderen, haalde net geen meerderheid omdat VVD daarmee niet akkoord ging.