Niet-agrarisch gif veel slechter voor bijen

Bijen nemen meer chemicaliën op van buiten de landbouw dan via bloeiende gewassen. Zelfs als de bijenkorven vlak naast gewassen staan, concluderen Amerikaanse onderzoekers.

De conclusie van de onderzoekers van de Purdue University in West Lafayette (VS) is opmerkelijk, omdat wetenschappers er tot nu toe vanuit gaan dat bijen vooral last hebben van chemische stoffen uit gewasbeschermingsmiddelen, zoals neonicotinoïden. Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications.

Klein deel stuifmeel van landbouwgewas

De onderzoekers Christian Krupke en Elizabeth Long verzamelden van mei tot en met september 2015 op drie plaatsen in de staat Indiana stuifmeel uit bijenkorven. Een derde van de bijenkasten stond in stedelijk gebied. Een derde van de kasten stond naast een perceel, waar mais groeide dat was behandeld met neonicotinoïden. De rest van de kasten stond naast een perceel met onbehandelde mais.

Het stuifmeel uit de bijenkasten bleek afkomstig van 30 plantensoorten. Opmerkelijk is dat verreweg het meeste stuifmeel afkomstig blijkt te zijn van planten die niet als landbouwgewas worden geteeld, zelfs uit de bijenkasten die direct naast de mais stonden. Daarnaast blijkt dat het stuifmeel residuen bevat van 29 tot 31 chemische stoffen, waaronder ook neonicotinoïden. De hoogste concentratie chemische stoffen blijkt echter te bestaan uit pyrethroïden, afkomstig van insecticiden die worden gebruikt om muggen en muskieten te bestrijden in en rond gebouwen.

Bijenkasten tussen koolzaad. Onderzoeker Christian Krupke: “Zelfs als de bijenkasten dicht bij gewassen staan, is een groot deel van de chemicaliën in het stuifmeel uit de kasten afkomstig van huishoudens en steden.”
Foto: Hans Prinsen

Veel stuifmeel afkomstig van steden

Krupke is hoogst verbaasd over het resultaat van het onderzoek. “Het stuifmeel bleek maar voor een klein deel afkomstig van gewassen. En de bijen staan bloot aan veel meer soorten chemische stoffen, dan we hadden verwacht. Chemicaliën van agrarische herkomst vormen maar een deel van het probleem. Zelfs als de bijenkasten dicht bij gewassen staan, is een groot deel van de chemicaliën in het stuifmeel uit de kasten afkomstig van huishoudens en steden.”

Ook Long, tegenwoordig werkzaam bij de Ohio State University, is verbijsterd en bezorgd over de grote hoeveelheid niet-agrarische chemicaliën in het stuifmeel. “Als de bijen je lief zijn, bestrijd dan alleen insecten in en rond je huis als het echt niet anders kan.”

Meer onderzoek nodig

Krupke merkt op dat veel studies een relatie leggen tussen neonicotinoïden en bijen. Er is volgens hem echter nog weinig onderzoek gedaan naar planten buiten de landbouw, die bijen ook graag bezoeken tijdens de bloei om nectar en stuifmeel te verzamelen. Krupke pleit voor meer onderzoek naar de mate waarin bijen buiten de landbouw in contact komen met chemicaliën. Ook vindt hij dat meer inzicht nodig is in de wisselwerking tussen de diverse chemicaliën en het effect daarvan op de gezondheid van bijen.