Nefyto: kwakzalvers groene middelen schaden sector

De geschiedenis lijkt zich te herhalen, want kwakzalvers in de gewasbescherming zijn er weer volop, constateert Jo Ottenheim, manager verantwoord gebruik en distributie bij Nefyto, de vereniging van gewasbeschermingsmiddelenproducenten. Nu vooral met groene middelen. De bedrijven doen zich veelal voor als op duurzaamheid gerichte start-ups die milieu en biodiversiteit hoog in het vaandel hebben staan en daarom, naar eigen zeggen, veilige ’groene middelen’ op de markt brengen.

Hoe schadelijk is deze kwakzalverij?

“Kwakzalvers met groene middelen vinden wettelijke toelating door het Ctgb voor deze middelen te tijdrovend en te duur. En eigenlijk vinden ze het ook niet nodig, want de ’natuurproducten’ zijn van zichzelf al veilig, zo is de redenering. Daarmee schaden ze innovatieve start-ups en andere bedrijven die wel op legale wijze en op wetenschappelijke basis hun middelen op de markt willen brengen. Het kan leiden tot ’fipronil-achtige’ toestanden. Je hoopt dat deze ellende elke sector bespaard blijft. Maar als telers grijpen naar niet-gereguleerde middelen is dit niet uit te sluiten. Al met al is de industrie best bang voor deze vorm van vergroening. Groene middelen zonder toelating kunnen namelijk zware schade toebrengen aan de eigen sector en de veiligheid van onze voedselproductie.”

Hoe groot is het probleem?

“Bijna wekelijks krijgt de NVWA voorbeelden van niet-toegelaten zogenaamde groene producten met illegale gewasbeschermingsclaims. Voorbeelden te over. Zo staan siliconen in borstimplantaten ter discussie. Maar als gewasbeschermingsmiddel worden siliconen zonder toelating ingezet tegen onder meer de eikenprocessierups.”

Waarom niet strenger handhaven?

“Daar pleit Nefyto al lang voor. In augustus 2019 kondigde de NVWA gelukkig aan dat er risicogerichte inspecties zouden worden uitgevoerd naar de verkoop van ’groene’ gewasbeschermingsmiddelen. Mede omdat niet-toegelaten gewasbeschermingsmiddelen risico’s opleveren, omdat de veiligheid ervan niet is aangetoond. We zijn nu bijna twee jaar verder. Uiteraard moet er begrip zijn voor vertragingen bij inspecties door de coronacrisis. Maar het wordt inmiddels wel tijd voor actie.”

Eerlijk gezegd is de term ’groen’ een marketingtruc

In hoeverre zijn groene middelen van belang voor de toekomst van de gewasbescherming?

“Eerlijk gezegd is de term ’groen’ een marketingtruc. Je moet je direct afvragen wat iemand precies bedoelt met een ’groen gewasbeschermingsmiddel’. Nefyto hanteert de term voor laag-risico middelen, middelen inzetbaar in de biologische land- en tuinbouw en middelen met een natuurlijke herkomst, zoals micro-organismen en plantenextracten. De toekomst van de gewasbescherming zit in een verdere verlaging van de risico’s en dan komen laag-risico middelen in beeld. Met risicovolle natuurlijke middelen en risicovolle middelen voor de biologische teelt schiet de toekomst van de gewasbescherming niets op.”

_{Tekst gaat door onder de foto}

Jo Ottenheim (Nefyto): “Groene middelen zonder toelating kunnen zware schade toebrengen aan de eigen sector en de veiligheid van onze voedselproductie.” – Foto: Peter van Leth

Spelen de strenge Europese toelatingseisen voor groene middelen deze kwakzalvers niet in de kaart?

“Ik zou niet willen spreken over ’in de kaart spelen’. Het is uiteraard wel zo dat door de steeds strengere toelatingseisen het moeilijker wordt om toelatingen te krijgen. Zo’n toelatingsprocedure vraagt veel expertise, grote investeringen en een engelengeduld. Voor een start-up zijn deze drempels praktisch niet te nemen.”

Is hierin snel verandering te verwachten?

“De verandering moet enerzijds komen van strengere handhaving van regels. En dat moet samengaan met toelatingseisen die zijn toegespitst op de daadwerkelijke risico’s en aard van de producten. Overigens is het nu ook al zo dat een fabrikant kan volstaan met een verklaring waarom bepaalde risico’s bij gebruik van een middel niet relevant zijn en waarom bepaald toelatingsonderzoek niet wordt aangeleverd. Maar ook bij dit soort verklaringen spelen expertise en ervaring met betrekking tot de toelatingsprocedure een grote rol.”

Er zijn al beweringen dat door de snelheid van de huidige versmalling van het middelenpakket er teelten gaan verdwijnen uit Nederland. Mee eens?

“Ik ben niet zo van het doemdenken. Natuurlijk is er druk door versmalling van het middelenpakket. Als een teelt het echter moeilijk heeft, heeft dat vaak meerdere redenen. En het idee dat alles bij het oude blijft, is natuurlijk ook niet realistisch. Blijven innoveren moet het motto blijven. Dat doen de gewasbeschermingsbedrijven en uiteraard ook de teeltsector.”