‘Nederland loopt nog steeds voorop’

Fred Jacobs (63) startte 37 jaar geleden zijn carrière bij het Kwaliteits-Controle-Bureau (KCB) als inspecteur. Dat werk verrichtte hij 3 jaar en vervolgens werd hij voor het KCB actief in het buitenland. Enkele weken geleden zette hij een punt achter zijn loopbaan en ging met vervroegd pensioen.

Fred Jacobs. – Foto: Stan Verstegen

Landsgrenzen

Toen Jacobs als inspecteur begon, bestonden er nog landsgrenzen en had nog niemand van vrijhandelsverkeer gehoord. Alleen klasse I mocht naar het belangrijkste exportland Duitsland, met uitzondering van hardfruit en uien. “Ik vond het prachtig om in Duitsland de kwaliteit van het Nederlandse product in de gaten te houden en de opgedane informatie terug te koppelen naar Nederland. Je zag wat er aan scheelde en wat er te verbeteren viel om een zo goed mogelijk Nederlands kwaliteitsproduct naar het buitenland te exporteren. Dat ging toen nog in samenwerking met het Centraal Bureau voor Tuinbouwveilingen en er bestonden nog productgroepen waarbinnen die informatie met telers gedeeld werd. Je zag er ook op toe dat er daadwerkelijk alleen maar klasse I product naar Duitsland ging. Zeker bij asperge werd er nog weleens wat tussen gemoffeld wat er eigenlijk niet tussen hoorde”, blikt Jacobs nog zichtbaar nagenietend terug. “Ik vond het toen vreemd dat in Duitsland de prei per stuk werd verkocht, sinds een jaar of 5 gebeurt dat in Nederland ook. Ik denk dat met name de supermarkten daar garen bij spinnen.”

Hebben wij in Nederland het beste voedsel?

“Ja, dat denk ik wel”, zegt Jacobs na enig nadenken. “We telen zelf hoogwaardig voedsel en de producten die geïmporteerd worden, voldoen aan hoge standaardeisen. Groenten en fruit moet voldoen aan allerlei wettelijke normen en kwaliteitseisen en het KCB en de NVWA zien daar op toe. Ik denk dat we op die manier inderdaad garant kunnen staan voor het beste voedsel in de wereld. Dan hebben we het over duurzaam, voedselveilig en van goede kwaliteit.”

Hoe zit het met de Europese handelsnormen in dit kader?

“De Europese handelsnormen zijn de basis waaraan alle groenten en fruit binnen Europa en die van buiten Europa komen aan moeten voldoen. Daar ziet het KCB op toe. Verder is het zo dat de standaard hoger ligt dan die handelsnormen, omdat de retail extra eisen stelt. Aan de andere kant trekken milieuorganisaties aan de onderkant aan die normen, omdat ze vinden dat er nu voedsel verspild wordt, maar qua gewasbeschermingsmiddelen gaat het juist weer niet ver genoeg. Ik denk dat het slecht zou zijn als ze afgeschaft worden, want ze zijn er om geen concurrentievervalsing te krijgen, omdat iedereen aan dezelfde eisen moet voldoen. Het stimuleert telers dus om hoogwaardige kwaliteit te telen.”

Je kunt je ook afvragen in hoeverre handelsnormen nog echt hun doel bereiken

“Aan de andere kant gelden voor nog maar 10 producten specifieke handelsnormen met onderscheid in klasse I en II. Bijna alle overige producten vallen onder de algemene handelsnorm en daarvoor gelden vrijwel alleen maar minimumeisen en die zijn ook nog naar beneden bijgesteld. Er zit aan die onderkant dus eigenlijk geen ruimte meer, want het moet natuurlijk wel consumabel blijven en er nog enigszins fatsoenlijk uitzien. Je kunt je dus ook afvragen in hoeverre handelsnormen nog echt hun doel bereiken.”

Is klasse II bedreigend voor klasse I?

“Dat is lastig in te schatten. Vanuit economisch perspectief kun je zeggen, hoe meer product hoe lager de prijs, dus als er door klasse II structureel meer product in de markt komt, werkt dat negatief op de prijsvorming. Een ander effect is dat het de klasse I verhoogt, omdat er minder product tussen zit dat op het randje van klasse I en klasse II zit.”

In mijn ogen gaat het de supermarkten met aanbieden van klasse II, zoals de buitenbeentjes, toch vooral om goodwill te kweken bij de consument

“Er is een bepaalde markt voor klasse II, maar ik denk toch dat de meeste consumenten een rechte komkommer kopen als ze de keuze hebben, hoewel een kromme natuurlijk precies hetzelfde smaakt. In mijn ogen gaat het de supermarkten met aanbieden van klasse II, zoals de buitenbeentjes, toch vooral om goodwill te kweken bij de consument.”

Zijn de Spanjaarden ons kwalitatief genaderd?

“Op gebied van glasgroenten denk ik niet, op gebied van vollegrondsgroenten zoals ijsbergsla en broccoli hebben ze altijd al goede kwaliteit geleverd. Bij ijsbergsla heeft zeker de Noord-Duitse teler Rudolf Behr daar invloed op gehad. Bij glasgroenten leveren ze kwaliteit, maar er is verschil tussen een 6, 7 of 9. Bij tomaat zitten ze het dichtst bij het Nederlandse product, daar zijn ze zo’n 25 jaar geleden overgeschakeld op longlife-rassen en bij paprika telen ze alleen nog het Californische type en dat heeft de kwaliteit zeker verbeterd. Bij paprika zie je wel vaak dat tegen het einde van het seizoen de kwaliteit minder wordt, door rotte vruchten als gevolg van schimmels. Daar is het verschil groter dan bij tomaat.”

Hoe is het met de kwaliteit van hardfruit gesteld?

“Door het warme weer zie je bij appels de laatste jaren toch meer gelige appels in de bewaring liggen dan enkele jaren geleden. Het weer heeft zeker een negatieve invloed op de houdbaarheid en de kwaliteit. Er zit meer rijper fruit in de bewaarcellen en er zijn problemen met de hardheid. Ik kan me voorstellen dat het op een gegeven moment te lastig wordt om bijvoorbeeld een ras als Elstar in Nederland nog te telen. Ik denk trouwens sowieso dat oude(re) rassen geleidelijk plaats zullen maken voor nieuwe (club)rassen. Cox OP en Golden Delicious zijn al nagenoeg verdwenen, ik denk dat Jonagold ook zijn langste tijd gehad heeft. De ontwikkeling met nieuwe rassen zal zeker doorzetten.”

Telers hebben de kwaliteit beter in de hand

“Als je trouwens overall naar de kwaliteit kijkt, dan zijn we in het fruit de laatste jaren wel degelijk vooruit gegaan. We zitten veel dichter bij de kwaliteit die vanuit het buitenland naar Nederland komt. Telers zijn groter geworden en hebben de kwaliteit beter in de hand. In zijn algemeenheid hebben we het over minder slechte partijen dan waar we in het verleden weleens mee te maken hadden.”

En de kwaliteit in het winkelschap?

“Zelfbediening en los product in het winkelschap is een slechte combinatie als het om kwaliteit gaat. Mensen knijpen in fruit, je krijgt butsten in appels die worden teruggegooid en ga zo maar door. In dat kader is verpakken beter voor de kwaliteit en de houdbaarheid, maar de consument wil steeds minder verpakkingen. Ik denk dat we naar andere verpakkingsmaterialen moeten, zoals bijvoorbeeld karton. Maar in sommige gevallen kun je er niet omheen, als je een komkommer naar Noorwegen exporteert zal daar toch iets omheen moeten om hem niet teveel te laten uitdrogen. In het winkelschap is het ook goed dat er iemand is die er op toeziet, af en toe het product besproeid en er letterlijk een rotte appel tussenuit haalt. Daar valt zeker nog steeds veel winst te halen. Zoals ook met sommige producten beter koelen of wellicht met drymist. Maar de effecten daarvan zijn volgens mij nog niet helemaal uitgekristalliseerd.”

Gaat het KCB ook inwendige kwaliteit beoordelen?

“Het KCB volgt de ontwikkelingen op het gebied van beoordelen van inwendige kwaliteit op de voet. Het zijn technieken die onze kwaliteitscontroleurs kunnen helpen aan wat er mankeert, maar je uitwendig/destructief niet kunt zien. Misschien komt er wel een moment dat een KCB-controleur met een mobiel apparaat de inwendige kwaliteit beoordeelt. Misschien komt er wel een robot die uitwendig, inwendig en de maatsortering kan controleren. Dat komt de kwaliteit alleen maar ten goede en er zullen toch altijd mensen nodig blijven om die robots aan te sturen en de cijfers te interpreteren. Voor het KCB zal het dan ook een rekensommetje worden. Als we zo efficiënter kunnen gaan werken, kunnen de keuringstarieven wellicht omlaag. Als dat ook nog gepaard gaat met een nog betere beoordeling van de kwaliteit, dan kan dat een goede ontwikkeling zijn.”