Na twee jaar akkoord over nieuwe cao Glastuinbouw

Na een cao-loze periode van twee jaar hebben de werkgeversorganisaties Glastuinbouw Nederland, LTO Nederland en Plantum en de vakbonden FNV Agrarisch Groen en CNV Vakmensen een akkoord bereikt over een nieuwe cao Glastuinbouw. De cao geldt voor 2022. Halverwege dit jaar starten alweer de onderhandelingen voor een nieuwe cao. Het vertrouwen tussen sociale partners is met dit akkoord enigszins hersteld, maar het is geen garantie voor een snelle opvolger van het huidige akkoord. Met veel seizoenswerk en veel flexwerkers in de sector is en blijft het bereiken van een cao-akkoord een complexe opgave.

De nieuwe cao geldt tot eind dit jaar. In de loop van dit jaar krijgen de werknemers een loonsverhoging van in totaal 5,5% (3% per 1 januari en 2,5% per 1 oktober). Daarnaast is een eenmalige uitkering van € 500 afgesproken, per 1 januari 2022. Verder is onder meer afgesproken dat de toeslag voor onregelmatige uren omhooggaat van 35 naar 50%. Ook wordt de reiskostenregeling eenvoudiger. Ten slotte worden twee loongebouwen, die sinds 2005 bestaan en veel onduidelijkheid gaven, in elkaar geschoven.

5,5% over eigenlijk drie jaar is niet echt veel te noemen

^{FNV-onderhandelaar Leo van Beekum}

Rust en meer loon

Werkgevers zijn hoofdzakelijk blij dat het nu wel mogelijk was om gezamenlijk arbeidsvoorwaarden met de vakbonden af te spreken. Dat meldt Ilse Lensink, woordvoerder namens de werkgeversorganisaties. Hierdoor is er rust voor werkgevers en krijgen werknemers er loon bij. Verder is het positief dat het verschil in toeslagen tussen het reguliere rooster en het jaarurenmodel verdwenen zijn.

Individuele afspraken naast cao

Ook wordt vanuit werkgeverszijde toegejuicht dat een voorzichtige stap gezet is in het mogelijk maken van individuele andere afspraken tussen werkgever en werknemers. Zo kunnen werknemers in het jaarurenmodel vragen om meer weken van nul uur. Arbeidsmigranten kunnen dan bijvoorbeeld langer naar huis.

Lensink vindt het onverklaarbaar dat bonden niet openstaan voor vergaande individuele afspraken tussen werkgever en werknemer, die beiden passen en niet eenzijdig leiden tot een verslechtering. Dat past in een tijdsbeeld waarin werknemers mondiger zijn en nadrukkelijk aangeven behoefte te hebben aan afwijkende werktijden en roosters. Zoals gezinnen waar beide partners werken met schoolgaande kinderen, zij kunnen wensen dat er op andere tijdstippen en dagen gewerkt wordt om zo de zorg te delen. Echter, dit is maar beperkt mogelijk zonder extra kosten voor de werkgever.

Ten slotte betreurt ze het dat een hogere inhouding voor huisvesting niet bespreekbaar was, terwijl er wel steeds hogere eisen en wensen aan huisvesting worden gesteld.

_{Tekst gaat verder onder de foto}

Onderhandelaar namens de werkgevers Ilse Lensink vindt het onverklaarbaar dat bonden niet openstaan voor vergaande individuele afspraken tussen werkgever en werknemer. – Foto: Peter van Leth

Verdiende loonsverhoging

“Het is mooi dat er na twee jaar zonder cao weer een cao voor de Glastuinbouw is. De medewerkers hadden echt weer een loonsverhoging verdiend en ook voor uitzendkrachten geeft het duidelijkheid. 5,5% structurele loonsverhoging in 2022 plus een eenmalige uitkering van € 500 zullen veel werknemers verwelkomen. Dat blijkt ook uit de stemming over het eindbod”, is de eerste reactie van CNV-onderhandelaar Jeroen Warnaar. Daarbij tekent hij wel direct aan dat de loonsverhoging beperkter is dan vakbonden gewild hadden. “De inflatie is op dit moment hoog en het is dus de vraag wat de loonsverhoging aan koopkracht oplevert, maar het was het maximaal haalbare. Helemaal tevreden zijn we niet, maar dit zijn mooie stappen.”

FNV-onderhandelaar Leo van Beekum vindt de loonsverhoging ook geen vetpot: “5,5% over eigenlijk drie jaar is niet echt veel te noemen. Maar het is toch fijn dat er een loonsverhoging is afgesproken, zeker in een tijd van hoge kosten.” Tevens ziet FNV een jarenlange wens in vervulling gaan: verschillende loonlijnen worden uit de cao gehaald.

Geen extra afspraken over WAB

De al in 2019 begonnen onderhandelingen over deze cao liepen eerder vast op extra afspraken die de werkgevers wilden maken in aanvulling op de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB). Daarbij was een heikel punt het moeten vergoeden van oproepwerkers als het oproepwerk toch niet doorging of uitgesteld werd. Ook over het moeten aanbieden van een vast contract aan een flexwerker na twaalf daadwerkelijk gewerkte maanden, wilden de werkgevers afwijkende afspraken.

In de twee jaar dat de glastuinbouw zonder cao zat, hebben telers wel moeten werken met de eisen die in de WAB zijn gesteld. Dat bleek in de praktijk minder onwerkbaar dan vooraf gevreesd, vermoedt CNV-onderhandelaar Warnaar. In het huidige akkoord zijn die wettelijke eisen dus alsnog onverkort opgenomen.

Dat ziet Lensink toch anders. “De gevolgen van de WAB vallen zowel financieel als organisatorisch zeker niet mee. Met de WAB heeft de overheid beoogd om te zorgen dat er meer mensen in vaste dienst worden genomen. Echter; in onze sector wordt een groot gedeelte van het werk bepaald door seizoenen. Kortom, onze sector wordt met de WAB gestraft voor het produceren van een natuurproduct. Dit blijft bizar en onredelijk. Daarom zijn de moeizaam tot stand gekomen afspraken van het vorige overleg onderdeel van deze cao-afspraak.”

Deze nieuwe cao zorgt weer dat het gat gedicht wordt en dat we verder kunnen bouwen

^{CNV-onderhandelaar Jeroen Warnaar}

Met frisse moed

Halverwege 2022 starten alweer de onderhandelingen over een nieuwe cao. Wat betreft Van Beekum gaan sociale partners met frisse moed opnieuw met elkaar om tafel. Hij hoopt wel dat er dan geen landelijke punten zoals de WAB op tafel liggen. “We gaan zien wat de tijd ons brengt. Werknemers hebben al wel aangeven dat het nu eens tijd wordt om te oogsten.”

Collega Warnaar benadrukt dat de sfeer tussen onderhandelaars altijd goed is geweest, ook al zijn ze het niet met elkaar eens. De cao Glastuinbouw is en blijft een complexe cao. De nieuwe cao geeft volgens de CNV-onderhandelaar wel weer vertrouwen om verder te bouwen aan goede arbeidsvoorwaarden en een aantrekkelijke arbeidsmarkt in de sector. “Gezien het tekort aan mensen is dat laatste natuurlijk ook hard nodig.”

Dat de sfeer goed is, bevestigt Lensink. En ze deelt de mening van Van Beekum dat landelijke wetgeving cao-onderhandelingen lastiger maakt. “Bij generalistische regels wordt geen of te weinig rekening gehouden met het specifieke seizoensmatige karakter van onze sector. Indien je als reactie hierop ruimte moet creëren in een cao, voelt dat als verdediging en zeker niet als stappen vooruit. Dit maakt het moeilijk en frustrerend.”

Cao-loos tijdperk vermijden

De intentie van sociale partners is in ieder geval een nieuw cao-loos tijdperk te vermijden. Warnaar geeft echter nogmaals aan dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan. Het ingewikkelde van de glastuinbouwtafel is dat daar het uitzend- en seizoenswerk een grote rol speelt. Het beleid voor uitzend- en seizoenswerk wordt deels op andere (cao-)tafels bepaald. “Daar hebben we bij de cao Glastuinbouw last van. Deze nieuwe cao zorgt weer dat het gat gedicht wordt en dat we verder kunnen bouwen, maar die grote afhankelijkheid van uitzend- en seizoenswerk en opstelling van partijen kan er altijd toe leiden dat je elkaar een tijdje niet kan vinden.”

Een cao-loze periode is hoe dan ook schadelijk voor de sector, vinden de sociale partners. Uiteindelijk is het voor niemand goed geen cao te hebben, maar soms lukt het gewoon niet elkaar te vinden. Beide partijen hebben last van de cao-loze periode van twee jaar gehad; werknemers omdat ze geen loonsverhoging kregen en werkgevers omdat delen van de cao niet meer mochten worden toegepast. “Verder heeft het de glastuinbouw in de uitstraling naar buiten toe niet geholpen. Ze moet toch al opboksen tegen het beeld van een sector met veel tijdelijke Oost-Europese werknemers en daar kwam het gebrek aan een cao bovenop”, denkt Warnaar.