Minder water nodig door betere vochtmetingen

Voor veel fruittelers is water geven vooral een gevoelskwestie. De Watermark-sensoren, waarmee de zuigspanning in de bodem ter plekke uitgelezen wordt in plaats van digitaal op afstand, was daarbij het standaard hulpmiddel om de vochtsituatie in boomgaarden te beoordelen.

Ministation

Een aantal fruittelers heeft het afgelopen jaar ervaring opgedaan met een op afstand uitleesbare vochtmeting. Het Lorawan-ministation is een geel kunststof kastje waarop maximaal 2 bodemvochtsensoren kunnen worden aangesloten. Dit kan een bodemvochtsensor zoals de WaterScout SM100 of SMEC300 zijn, maar het kan ook een standaard Watermark zijn voor het meten van de zuigspanning. Zeker in de testfase is het interessant of de meetresultaten van de vochtmeter vergelijkbaar zijn met die van de vertrouwde Watermarks.

Beregening en ‘boerenbedruppeling’

Van de Water Fruit in het Betuwse Beesd is een van de eerste fruitteeltbedrijven die met deze meters werkt. Sinds dit voorjaar heeft Wilco van de Water op zijn perceel, met 10 hectare Sweet Sensation uit plantjaar 2006, 3 meetsets staan. Op dit perceel heeft hij naar eigen zeggen beregening en ‘boerenbedruppeling’. “We bedruppelen in warme periodes met een trekkerpomp eens in de 3 tot 4 dagen”, vertelt Van de Water. Hij had het helemaal gehad met de Watermarks die al jaren op zijn bedrijf staan, want in de praktijk komt het er veel te weinig van om handmatig te meten.

_{Lees verder onder de foto}

Digitale vochtmeter bij Wimco van de Water in Beesd. – Foto’s: Herbert Wiggerman

Nadeel Watermarks

“Groot nadeel is dat als de Watermarks echt droog komen te staan, de aansluiting van de meter met de grond weg is en dan heb je er de rest van het groeiseizoen niets meer aan.” Van de Water vermoedt dat hij een van de vele fruittelers is die wel ooit Watermarks heeft geplaatst, maar er eigenlijk geen goede ervaringen mee heeft. Daarom deed hij graag mee aan de pilot om met digitale vochtmeters op basis van betrouwbare metingen zijn watergift te optimaliseren.

_{Lees verder onder de foto}

Als ’s zomers het tuindersgevoel aangeeft dat water nodig is, zegt de meter soms van niet en in het najaar andersom. – Foto: Jerry Lampen

Meer meters

Zijn eerste seizoen met de vochtmeters was positief, wel heeft hij ervaren dat slechts 3 meters op een groot perceel met wisselende grondslag echt te weinig is. “Dit aantal worden er volgend jaar beslist meer en we gaan ook nog heroverwegen op welke diepte en plaatsen de meters geplaatst worden”, aldus Van de Water.

Continu inzicht

Van de meetresultaten die Van de Water nu op zijn beeldscherm krijgt, is hij zeer gecharmeerd, omdat er continu inzicht in de actuele vochtsituatie per grondlaag is. Zo constateerde hij deze zomer dat hij regelmatig de bedruppeling eigenlijk een dag te laat startte. “In de grafiek zie je de trendlijn van het bodemvocht al horizontaler lopen en dan ben je dus al te laat”, legt hij uit. Die horizontaler lijn duidt bij vergelijkbare weersomstandigheden op minder verdamping en door het sluiten van huidmondjes op minder fotosynthese en dat wil je als teler niet.

_{Lees verder onder de foto}

Fruitteler Wimco van de Water leest metingen uit op zijn computer. – Foto: Herbert Wiggerman

Eigen normen voor optimale startmoment

Wat ook een sterk punt is, is dat je met deze manier van werken en meten je eigen normen krijgt voor het optimale startmoment. Het algemene advies is om in het voorjaar water te geven als de Watermarks een zuigspanning meten van 20 tot 30 kilopascal, en later in zomer – als je meer droogtestress rond afsluiten van de groei kunt verwachten – al bij 40 tot 50 kPa. “Maar dat kan per perceel en per grondsoort natuurlijk echt heel anders liggen. Dus meer maatwerk is gewenst”, stelt Van de Water.

Angst voor vruchtzwartrot

Opmerkelijk blijft voor een teler die zoveel met water geven bezig is, dat hij relatief weinig beregend heeft op het betreffende perceel. Waar collega’s maanden lang wekelijks beregenden, heeft hij slechts 2 keer 35 millimeter beregend. “Uit angst voor de vruchtzwartrot in peren, wat je met beregenen wel in de hand kunt werken”, legt Van de Water uit. “En ook door slib in het beregeningswater, wat als een vuil laagje op de peren achter kan blijven.

Kosten dieselverbruik

De kosten van het dieselverbruik voor beregenen, heeft hij weten te beperken tot € 5.000 à € 6.000 op zijn 30 hectare boomgaard. “En dat is heel veel minder dan veel collega’s met beregening”, stelt een calculerende Van de Water. Het om economische overwegingen niet te veel water geven is met de huidige dieselprijzen daarmee wel een issue. En dan heb je het nog niet over fruittelers met schaars of duur water.

Het is vooral een kwestie van meten is weten

Draadloos

Fruitteler Marcel Leeuwis in het Betuwse Tuil is één van andere fruittelers die sinds dit voorjaar met de pilot van digitale watermeters van Estede werkt. “Het is vooral een kwestie van meten is weten”, geeft Leeuwis als motivatie aan. “Maar dat moet wel het liefst geautomatiseerd gebeuren, want handmatig meten is niet meer van deze tijd.”

Met de veelgebruikte Watermarks in de fruitteelt wordt volgens Leeuwis op zich wel goed gemeten. Maar de metingen van watermeters die nu geïnstalleerd zijn, worden doorgestuurd naar kantoor en zijn ook via internet op smartphones en tablets uitleesbaar. Via het Lorawan Netwerk van KPN in Nederland en Proximus in België, is het draadloos verzenden van data gemakkelijk en betaalbaar.

Volgens Franklin Stump van Estede is één van de voordelen dat de gebruikte Lora-techniek weinig stroom vraagt. Alle Lorawan Mini Stations draaien op een kleine 3,6V-batterij die het formaat van een penlight heeft. De oudste stations draaien al meer dan 2 jaar op nog steeds dezelfde batterij.

Fruittelersgevoel

Dit jaar was vooral een testjaar om ervaring op te doen: de watergift draaide nog niet geautomatiseerd op het nieuwe systeem. Leeuwis gaat er vanuit dat het nooit zo zal werken, want metingen blijven volgens hem vooral een hulpmiddel. Zo heeft hij nu 4 kastjes op zijn nieuwe testperceel van 3,6 hectare met Conference-peren staan. Wel leverde het systeem al heel veel interessante informatie waarmee in dit droge jaar bijgestuurd werd. Waar het fruittelersgevoel tijdens de droge periode vroeg om elke dag bedruppelen, werd op basis van metingen van een nog voldoende natte grond vaker besloten een dag niet te niet druppelen.

_{Lees verder onder de foto}

Droogtestress op verschillende tijden heeft ook verschillend effect op de vruchtmaat. – Foto: Ton van der Scheer

Klimaatdata combineren

Ook maatschap Steijn-Bal in het Zeeuwse Kwaddendame experimenteert mee. René Bal, ook actief als fruitteeltadviseur bij Delphy: “Het digitaliseren van teelten in het algemeen zien we binnen Delphy als een speerpunt. Door bodem, gewas en klimaatdata slim te combineren, heb je de beschikking over meer ‘feiten’ bij het telen van fruit. Nu gaat veel op gevoel.”

In het geval van het Smart Irrigation-project gebruikt Delphy de data om tot een irrigatiestrategie te komen. Bal: “Deze data gebruiken we voor bodem- en irrigatiemanagement. Maar door de vele meetpunten, waaronder temperatuur en RV op veel plaatsen in de boomgaard, kunnen we de cruciale keuzes rondom bloei en rui beter in beeld brengen.”

De metingen van de sensoren vanuit het Smart Irrigation-project van Estede dienen als controletool, waardoor het binnen Delphy in diverse teelten ingezette Quality Management System (QMS), gericht op optimalisatie van de teelt op alle facetten, ook een zelflerend systeem wordt.

Ook pilots in België

In België is op onderzoekslocatie pcfruit in Sint-Truiden een eerste kastje met meters geplaatst en wordt volgend jaar met 11 meetplaatsen uitgebreider getest. Bij kleinfruit loopt een pilot bij Van Noordenburg Aardbeienkwekerij. Voor volgend jaar zijn testlocaties op een groter steenfruitbedrijf in de pruimen en op andere locaties voorzien.