KeyGene heeft een enttechniek ontwikkeld waarmee de huid van de ene plant wordt gecombineerd met de binnenkant van de andere plant. Het bedrijf heeft voor een op die manier verkregen nieuwe aardappel zelfs kwekersrecht gekregen. Maar ook met tomaat en paprika is deze huidtransplantatie techniek onderzocht.
Een nieuwe aardappel met het binnenste van een Bintje en de huid van een Pimpernel. Het Nederlandse bedrijf Keygene heeft kwekersrecht gekregen over een aardappelras dat gemaakt is via huidtransplantatie. Het is een nieuwe techniek, waarmee eigenschappen van verschillende varianten van een gewas gecombineerd kunnen worden in één nieuwe variant. Het gaat daarbij niet om een kruising, ook niet om genetische modificatie, maar om een combinatie van twee planten.
Het nieuwe aardappelras heet Jeroen KG, naar de uitvinder van deze techniek, Jeroen Stuurman, werkzaam bij KeyGene. Het Wageningse bedrijf heeft geen plannen om het nieuwe ras in de markt te zetten, maar wil ermee aantonen dat de techniek werkt. KeyGene, gezamenlijk eigendom van zaadbedrijven Enza, Rijk Zwaan, Takii en Vilmorin, is bezig met het vastleggen van patenten op deze techniek.
Snel gunstige eigenschappen combineren
Huidtransplantatie is een mogelijkheid om snel gunstige eigenschappen van planten te combineren, op een andere manier dan kruising. Woordvoerder Erik Toussaint van Keygene legt uit dat het hier niet gaat om veranderingen in het DNA. Volgens hem is het een veelbelovende techniek die mogelijk kan helpen om gewassen weerbaarder te maken tegen ziektes en plagen
De techniek maakt gebruik van het feit dat planten allemaal een vergelijkbare bouw hebben met als een van de onderdelen de epidermis of opperhuid. Deze heeft een dikte van maar één laag cellen. In deze cellaag zitten eigenschappen die bepalend zijn voor hoe de plant reageert op zijn omgeving.
Verschil met traditioneel enten
KeyGene ontwikkelde een methode om deze opperhuid over te brengen van de ene plant naar de andere. De huidtransplantatie werkt via een soort enting, waarbij de onderstam van een plant gecombineerd wordt met de bovenbouw van een andere plant. Verschil met traditioneel enten is dat de nieuw ontstane plant overal weefsel bevat van beide ouderplanten: de epidermis van de ene en het binnenwerk van de andere. Dit is tot op celniveau via DNA-tests vast te stellen.
De nieuwe eigenschappen zijn ook overdraagbaar op een volgende vegetatieve generatie, maar dan alleen via vegetatieve vermeerdering, niet via zaadvermeerdering. De combinatie van Bintje en Pimpernel is een stabiel nieuw ras. De planten die groeien uit het pootgoed krijgen dezelfde bouw, met de huid van het ene ras en het binnenste van het andere ras.
Ook toegepast bij paprika en tomaat
Aardappel is niet het enige gewas waar de nieuwe techniek toepasbaar is. Zo heeft KeyGene ook twee peperplanten samengevoegd, waarbij de huid van een zoete peper gecombineerd werd met de vrucht van een hetere variant. De vruchten van de hetere variant werden dankzij de huidtransplantatie veel minder heet. De eigenschap ‘heet’ zit namelijk in de epidermis.
Tomaat resistent tegen witte vlieg
Een interessant resultaat bereikte KeyGene ook met het samenvoegen van twee tomatentypes. Het lukte om een witevlieggevoelige tomaat met de huidcellen van een andere tomaat resistent te maken tegen dit plaaginsect. Anders dan bij aardappel betekent dat echter niet dat daarmee een nieuw ras is gecreëerd, stelt Toussaint. De eigenschappen gaan wel mee via generatieve vermeerdering, maar niet via zaadvermeerdering.
Maar het levert wel nieuwe onderzoeksmogelijkheden op. En wie weet ook nieuwe mogelijkheden voor bedrijven in vermeerdering en opkweek om met stek- en enttechnieken toch tomatenplanten te leveren, die een gewenste resistentie kunnen bieden.
