‘Meer mogelijk nog met cafetariaregeling’

De Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) hield vorige maand een aantal ledenbijeenkomsten over arbeid. Daar ging het, in aanloop naar de hardfruitoogst, dit jaar niet over voldoende beschikbaarheid van piekarbeiders, hoorde Martijn Donker, sinds vorig jaar arbeidsspecialist bij NFO.

“Nee, die signalen hebben we eigenlijk niet opgevangen, ook niet los van die bijeenkomsten. Voor de oogstperiode lijken voldoende plukkers gevonden te kunnen worden. Wel ging het geregeld over de huisvesting van de arbeidsmigranten en alle regels en discussies daaromheen. Daarin nemen we als fruitteelt een eigen positie in. Met name in het hardfruit hebben we nog een echte arbeidspiek van zo’n zes weken waarin het leeuwendeel van de oogst zich concentreert. Dat is dus nog echt seizoenarbeid. Daarover kan geen discussie bestaan.”

Martijn Donker (NFO): “Blij met erkenning seizoenarbeid door de SER.” – Foto: NFO

Die term ‘seizoenarbeid’ stond laatst ook opvallend genoemd in het advies van de Sociaal Economische Raad (SER). SER adviseert de regering paal en perk te stellen aan de flexibilisering, maar maakt een uitzondering voor seizoenarbeid.

“We waren blij met die erkenning dat nog steeds wel degelijk seizoenarbeid bestaat in de fruitteelt en dat daar rekening mee moet worden gehouden. Dat is en blijft een belangrijke insteek in onze lobby. Net als het verlagen van de werkgeverslasten. Daar trekken we ook voor ten strijde. Verhoging van het minimum loon bijvoorbeeld wordt door veel politieke partijen nagestreefd, maar laat dat dan een verhoging zijn die de werknemer netto in de portemonnee krijgt en niet weer eentje die bruto uit de portemonnee van de werkgever vliegt.”

Daar is de hoge WW-premie een goed voorbeeld van. Hoe staat het met de lobby om het seizoenswerk weer naar het lage WW-tarief te krijgen?

“Daar zit zeker beweging in. De zuivere seizoenarbeid in het fruit is het beste voorbeeld van werk dat door de beperkte duur niet leidt tot aanspraak op een WW-uitkering. Hoe de Belastingdienst tot een duidelijk onderscheid moet komen tussen wat wel en niet onder seizoenarbeid valt, dat is nog een onzekere factor in dit dossier. De minister moet dit gaan oplossen.”

Een kortere oogst geeft ook een andere dynamiek, dan kun je over en weer wat meer hebben

Hoge lasten

Ook dit seizoen hebben telers dus te maken met hoge lasten. Hoe zelf loonkosten te kunnen drukken, is daarom een vraag die alle ondernemers zichzelf, en hun organisaties, stellen. Donker: “We hebben becijferd dat telers gemiddeld tussen 45 en 80 cent per uur kunnen besparen door optimaal gebruik te maken van de cafetariaregeling. De meeste werkgevers weten wel wat de grenzen zijn voor het inhouden van een vergoeding voor ter beschikking gestelde huisvesting. Met kosten van levensonderhoud en transport, ook van en naar het land van herkomst, kan ook nog winst worden gemaakt, netto voor de werknemer en bruto voor de werkgever. Dan de mensen maar minder betalen, is riskant. Dan komen ze op een gegeven moment niet meer bij ons werken. We hebben met concurrentie van andere sectoren te maken die, al dan niet terecht, een betere naam hebben waar het het loon en de inhoud en de omstandigheden van het werk betreft. Het imago van de tuinbouw rond huisvesting is ook zorgelijk. In de meeste fruitteeltgemeentes is het toegestaan om arbeidsmigranten op de bedrijven zelf te huisvesten. Met gemeentes zijn we als NFO soms ook actief betrokken bij het bepalen van de beleidskaders. We adviseren onze telers om minstens de normen van het Agrarisch Keurmerk Flexwonen te hanteren.”

We stimuleren iedereen om zich te laten vaccineren

Het Aanjaagteam van Emile Roemer gaat zelfs voor AKF Plus.

“We kunnen ons daar nog iets bij voorstellen als het om semipermanente huisvesting gaat, maar voor maximaal drie maanden in een jeugdherbergachtige of hotelsetting, dat kan toch heel goed acceptabel zijn. Voor de zes weken die de peren- en appeloogst duurt, in mobiele huisvesting of flexcabins, mits natuurlijk het allemaal kwalitatief pico bello is, laten we daar gewoon nuchter naar kijken. Wij hebben in de fruitteelt meer dan in andere teelten eigen arbeidsmigranten niet via bemiddelaars of uitzendbureaus, maar zelf in dienst. Dan is er dus ook meer een band tussen de telers en hun mensen. Een kortere oogst geeft ook een andere dynamiek, dan kun je over en weer wat meer hebben.”

Bij Roemer, maar ook in de adviezen van de SER en de commissie-Borstlap gaat het steeds over minder flex en meer mensen vast in dienst. Wat kan er in de fruitteelt?

“Dat is afhankelijk van of er wat wordt gedaan aan de grote financiële risico’s die vooral bedrijven met weinig personeel lopen. Vooral de loondoorbetalingsverplichtingen bij ziekte van een medewerker zijn voor een klein bedrijf relatief veel groter. Dat kan in de uitwerking van het SER-advies nog wel wat beter voor het voetlicht komen.”

Fruittelers maken zich over de beschikbaarheid van plukkers minder zorgen dan over hoe ze ze moeten huisvesten. – Foto: Ton van der Scheer

Ging het op de bijeenkomsten met de leden ook nog over corona?

“Jazeker. Als in september de oogst op volle kracht van start gaat, dan komen veel mensen terug van vakantie. Dat is een extra risico. Besmettingen op fruitbedrijven zijn in heel de coronacrisis zeer zeldzaam gebleven gelukkig. Dat houden we graag zo. We stimuleren iedereen om zich te laten vaccineren. Het blijkt voor arbeidsmigranten zelfs een reden extra te zijn om nu naar Nederland te komen; hier kunnen ze sneller aan de beurt zijn dan in eigen land. Meer dan een BSN-nummer heb je niet nodig. We hebben tips voor alle fruittelers die er het gesprek met hun buitenlandse werknemers over aan willen gaan.”

Veilig het oogstseizoen in is speerpunt voor de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

“Zorg dus dat alles op tijd gekeurd is en dat alles wat niet helemaal 100% op orde is op tijd op orde komt. Er wordt weleens op een buitenproportioneel harde manier geïnspecteerd, alsof het niet een fruitbedrijf maar een drugspand is. En dan ontdekt de Arbeidsinspectie alleen maar een kommaatje verkeerd op een loonweekstaatje. Dat moet echt anders, NFO blijft hierop aandringen op proportionaliteit. We zorgen er nu dan ook voor dat telers via NFO een door de inspectie vooraf goedgekeurde spreadsheet kunnen gebruiken voor hun registratie arbeidstijden. Kleine dingen, maar je bent er een hoop gedoe mee voor.”