Meer led en ToBRFV-resistente rassen in de belichte tomatenteelt

In het komende belichte teeltseizoen zal het areaal verder toenemen naar de omvang van vóór de energiecrisis. Daarbij neemt Son-T-belichting af en led-belichting toe. Tomatentelers gaan steeds meer virustolerante (IR) en resistente rassen (HR) planten.

In de belichte tomatenteelt zet de trend naar meer led-belichting door en verdwijnen de teelten met alleen Son-T-belichting. Van het belichte areaal zal een groot deel worden belicht met een hybride belichtingsinstallatie (leds als hoofdbelichting en Son-T als additionele belichting) of full led. Deze belichting én de energiezuinige teeltwijzen brengen uitdagingen, maar vooral mooie ontwikkelingen in de tomatenteelt.

De belichte teelt is van belang

Naast de volledig belichte tomatenteelt zal in Nederland ook nog wel 75 hectare bijbelicht gaan worden. Telers starten dan half november met planting en naar gelang de stroomprijs belichten ze dan bij. Over het algemeen komen er ToBRFV-resistente rassen te staan; op een enkel bedrijf na, dat nog meer vertrouwen in een vatbaar ras heeft. Als er geen klantenvraag aan gebonden is, zal er vooral naar een resistent ras wordt gekeken, waarbij het segment prioriteit nummer 2 is.

Bij de veredeling ligt de focus op robotisering(arbeidskosten) en klimaatverandering, verbeterde resistentieniveaus, kortere levenscyclussen van rassen en snellere introducties van nieuwe. De belichte teelt is van belang, omdat de (groot)handel jaarrond product uit Nederland wil. De kleine tomaatjes komen meer uit Noord-Afrika.

Grove trostomaten

Bij de belichte teelt van grove trostomaten (150-180 gram) gaat het vruchtgewicht meer richting 175 gram in plaats van 150 gram. De productie in dit segment is allesbepalend. Het areaal van dit segment groeit behoorlijk, doordat veel telers weer gaan belichten. Meer grove trostomaten zal ten koste van de fijnere segmenten gaan.

De meest geteelde grove trostomaat wordt het ToBRFV-resistente ras Macxize XR (Axia). Het ras heeft een goede productie en de vruchten van 150-170 gram zijn kwalitatief goed. De zaadfirma verwacht dat het areaal van 40 hectare groeit naar minimaal 250 tot 350 hectare in Nederland en België gaat. Het ToBRFV-resistente ras Xaverius XR (Axia) groeit naar 75 hectare in de belichte teelt. Deze grove trostomaat van 140-160 gram heeft een dieprode kleur met sterke groene delen. De plant is mooi sterk en productief.

Voor dit segment heeft Rijk Zwaan het nieuwe resistente ras Sanpirlo (23K953540) dat in de belangstelling staat. Hier zullen enkele hectares van worden geplant.

Trostomaten midden grof

In het segment midden grove tomaten zal in de belichte teelt het areaal van het ToBRFV-resistente ras Xandor XR (Axia) 75 hectare zijn. Het ras heeft sterke groene delen en de tros wordt op zes stuks gesnoeid. De 130-140 grams tomaten hebben een mooie dieprode kleur, goede smaak en kwaliteit. Het zaadbedrijf heeft in dit segment ook nog het ToBRFV-resistente ras Joannax XR, waarvan 15 hectare komt te staan. De trossen worden op zes stuks gesnoeid en hebben sterke groene delen. De tomaten van 130-140 gram hebben een goede kwaliteit, mooie dieprode kleur en een goede smaak. Het ras is makkelijk teelbaar.

Enza heeft voor tros midden grof (130-140 gram) het HR-ras Bronski (E15A.43014). Hiervan zal 35-40 hectare komen te staan. Voor het nieuwe HR-ras E15M.43412 (135-145 gram) met zes vruchten aan de tros gaat het 20 hectare worden.

BASF (Nunhems) heeft met RonVine een midden grove trostomaat met goede ToBRFV-resistentie. Foto: Fotostudio Gerard-Jan Vlekke

BASF heeft RonVine, een midden grove trostomaat met goede ToBRFV-resistentie. Het ras is inmiddels geliefd bij retailers vanwege de goede kwaliteit. Van telers en handel krijgt de zaadfirma positieve feedback op de RonVine en dit is vooral te danken aan de presentatie. RonVine heeft een dieprode kleur en ook de glans wordt gewaardeerd. BASF verwacht hun areaal van 100 hectare van afgelopen seizoen te kunnen behouden.

Syngenta heeft Climundo beschikbaar, een veelzijdig ras met resistentie tegen ToBRFV. Met het hoge trosgewicht, de uniforme trossen en goede houdbaarheid en productie is dit een geschikt ras voor de belichte teelt. De trossen kunnen op vijf of op zes vruchten worden gesnoeid. De goede generativiteit met veel bloemaanmaak en goede zetting die leiden tot uniforme trossen, vormen de basis van het succes van dit ras. Met snoei op zes stuks leent Climundo zich als midden grof ras ook uitstekend om te verpakken. Daarnaast heeft de zaadfrirma Cibello, een productief ras voor het midden grove segment, met een dieprode kleur, een mooie trospresentatie en een Brix-waarde van rond de 5.

Fijne tros- en losse ronde tomaten

In de belichte teelt van de fijne trostomaten (100 gram) is Prospano (Rijk Zwaan) met HR ToBRFV-resistentie als vervanger voor Roterno. Vooral de smaak, die niet onderdoet voor die van Roterno, maakt het ras Prospano geliefd. Het is inmiddels een vertrouwd ras, dat in dit segment het hoofdras is. Opvallend van dit ras is het korte gewas met veel groeikracht. De prestatie is het beste met net wat minder bladeren per plant dan de standaardrassen. Het advies is om dit ras te combineren met onderstammen, zoals Suzuka RZ.

Enza heeft voor het fijne trostomaten (100 gram) segment het HR ToBRFV-resistentie ras Dunk, waarmee 15 hectare wordt ingevuld. In de belichte teelt van losse ronde tomaten staat 15 hectare van het resistente ras Mediax XR (Axia). Dit ras is met een vruchtgewicht van 75-90 gram bedoeld voor de Engelse markt.

Cocktailtomaten

Enza heeft drie HR-rassen voor cocktailtomaten (42-48 gram): E15T.43098, Shivious (E15T.43097) en Saint Anna (E15T.43094). Hiermee heeft de zaadfirma vrijwel 100% van het areaal in handen, dat rond de 100 hectare uitkomt. Ook komt er in de belichting nog areaal van Tasty Tom (45-50 gram) te staan.

In het cocktailsegment ziet Rijk Zwaan interesse voor het nieuwe resistente ras Rexoso. Het ras heeft een goede totaalproductie. De tomaten zijn van binnen dieprood en zorgen er met de goede smaak voor dat het recht doet aan de eisen in dit segment. Ook in België ziet het zaadbedrijf veel interesse voor de cocktailrassen.

Met Marvellion brengt BASF een resistente cocktailtomaat op de markt. Het zaadbedrijf ziet dat de cocktailmarkt nu aan het verschuiven is naar grovere rassen met een lager smaakprofiel. Het lijkt wat te bewegen naar een commodity. Volgens het zaadbedrijf is er nog steeds een markt voor een kwalitatief hoogwaardige cocktail, waarvoor ze het nieuwe ras hebben ontwikkeld dat goed van smaak en kleur is. Marvellion voldoet ruimschoots aan het cocktailsegment van de afgelopen jaren van rond de 40 gram. Het nieuwe ras heeft een mooie trospresentatie en een Brix-waarde van boven de 7 met een goede smaak. Vooral in Duitsland en de omringende landen hebben ze goede verkoop met het nieuwe ras gehad.

Cherrytomaten

In het segment van cherrytomaten, zowel tros als los, zitten veel verschillende rassen. Het areaal van de fijne troscherrytomaten zal wat minder worden, want telers gaan meer naar troscherrytomaten van 18-20 gram.

BASF heeft Vitalion, een ras met ToBRFV-resistentie, dat in het premium troscherrysegment valt. Dit ras is eind vorig jaar geïntroduceerd en inmiddels goedgekeurd en gewaardeerd door alle retailers, door heel Europa. Hiermee heeft het ras echt een positie verkregen in de premium cherrytomatenmarkt. Het zaadbedrijf is hier trots op, omdat het voorheen een gesloten markt was. In de Benelux komt er een areaal van om en nabij de 45 hectare te staan.

Culturion is een mooie en vooral uniforme troscherrytomaat van rond de 15-17 gram. Foto: Fotostudio Gerard-Jan Vlekke / Fotovak

Voor de ’traditionele’ (soft bite en sweet) troscherrytomatenteelt heeft BASF sinds dit jaar het nieuwe ras Culturion met ToBRFV-resistentie. Dit is een mooie en vooral uniforme troscherrytomaat van rond de 15-17 gram. De zaadfirma verwacht met dit ras behoorlijk in areaal te gaan groeien, mede door het fijne plantmodel voor telers en daarbij ook een goede productie en resistentie.

Het resistente ras Xavy XR (Axia) met unieke eigenschappen is weer goed voor 30 hectare. De 14-18 grams troscherrytomaten zijn donker en vuurrood van kleur en smaken na tien dagen nog hetzelfde als met de oogst. De tros heeft sterke groene delen. Van het wereldwijde exclusieve ras Axiany (Axia) met 10-14 grams troscherrytomaten is het areaal gedaald van 14 naar 7 hectare.

In het troscherrytomaat segment wordt in België onder de brand Miss Perfect ongeveer 30 hectare ingevuld met een ras van Rijk Zwaan.

Snoep/snacktomaten

Nieuw bij Syngenta is het ras Prodelle (TIAM23-5003), een zeer productieve, dieprode en smakelijke snoeptomaat. Foto: Syngenta

Hoewel belichte snoeptomaten meer uitzondering dan regel zijn, wordt er nog wel wat belicht komende winter, vooral in België. Een paar bedrijven zijn goed voor 15 hectare. Syngenta heeft voor dit segment Adorelle, één van de ToBRFV-resistente rassen die vorig jaar het licht zagen. Nieuw is het ras Prodelle (TIAM23-5003), een zeer productieve, dieprode en smakelijke snoeptomaat. Voor telers die willen belichten een goede keuze. Vanzelfsprekend zijn er voor mixverpakkingen ook oranje snoeptomaten met resistentie beschikbaar, zoals Baldomero en Tatoo.

Summersun van Hazera is al jarenlang de standaard in het gele snacksegment. Het ras is bekend om de uitstekende smaak, zowel in de zomer als in de winter.

Drie cherrytomatenrassen van Axia met 12-16 grams goed smakende tomaatjes worden in dit segment onder belichting geteeld. Xolany (2,5 hectare) met een crunchy bite voor zowel los als tros heeft bruine vruchten. Het resistente ras Xylia XR is de gele cherrytomaat (2,5 hectare) met een crunchy bite voor zowel los als tros. De resistente oranje cherrytomaat Xylora XR (1 hectare) met een crunchy bite is zowel los als tros te oogsten.

(Mini)pruimtomaat

De (mini)pruimtomaten zijn een relatief klein maar redelijk stabiel segment onder belichting. Totaal zal het belichte areaal van dit segment rond de 50-60 hectare uitkomen. De resistente minipruimtomatenrassen van Enza zijn Sunstream Alon (HREZ) en Sunstream Lau (HREZ). Deze rassen met vruchten van 20-25 gram zijn goed voor ongeveer 15 hectare.

Hazera heeft het ras Pendragon, een minipruimtomaat met IR-resistentie tegen ToBRFV. Het ras heeft een mooie tomaat met uitstekende smaak, een hoge Brix-waarde, extreem goede houdbaarheid en is bijzonder arbeidsvriendelijk.

Rijk Zwaan heeft het komend belichte seizoen het nieuwe resistente en smaakvolle trosminipruimras Anizalla (22K951616) in de praktijk staan. Dit ras zal al op redelijk grote schaal worden geteeld.

In het segment van troscherrypruimtomaten introduceert Bayer (De Ruiter) voor de belichte teelt het nieuwe ToBRFV-resistente ras Beautisher (DRTC8093), dat met partner Red Star wordt uitgerold.

Van het resistente trospruimras Prunaxx XR (Axia) is het areaal 7 hectare in de belichte teelt. De 100-120 grams pruimtomaat heeft een goede kwaliteit, mooie rode kleur, weinig afval en een hoge netto totaal productie.

Vlees- en snijtomaten

In België zal nog 20-25 hectare (klein)vleestomaten komen te staan. In klein vlees (170 gram) met een areaal van 10-15 hectare zal alles worden ingevuld met HREZ Tobinaro van Enza. Het areaal voor de normale vleestomaat (220-250 gram) is 10-15 hectare. Dat zal voor een deel worden ingevuld met het HR-ras Falkland (E15B.43148) van Enza.