Markt worstelt met Spaanse teeltrisico’s

Het vorige Spaanse seizoen voor glasgroenten kende grote extremen. De teeltrisico’s van de enorme Spaanse onverwarmde teelt nemen toe. Met die kennis kiezen inkopers opnieuw hun positie. Zij worstelen met die onzekerheid. Zelf noemen Spaanse telers het afgelopen seizoen slechts ‘anti-cyclisch’. Zij passen zich aan door later te planten. Ze denken zo beter in te spelen op een extreem warm najaar (zoals vorig jaar) met een te vroege productiepiek.

De hoogste prijzen werden juist begin 2023 betaald, toen koude leidde tot grote krapte. Beschikbaarheid werd een probleem. Spaanse leveranciers leken liever op de dure vrije markt te verkopen. Contracten voor vaste lagere prijzen werden niet altijd ingevuld, zo klonk het begin dit jaar in de handel.

Duitsers betaalden meer

Leveringszekerheid komt dus steeds meer onder druk. Contractbreuk ligt op de loer. Prijsstatistieken maken het wel aannemelijk dat Spaanse transporteurs liever koers zetten naar Duitsland voor hoge weekprijzen. Gemiddeld werd afgelopen seizoen op de Duitse markt € 2,52 betaald voor een kilo Spaanse paprika. In het Verenigd Koninkrijk (met vooral seizoensprijzen) werd gemiddeld € 1,84 per kilo betaald. Dat is een verschil van 37%. Bij de juist afgelopen contractbesprekingen speelt die kennis ook een rol. Zeker nu paprika opnieuw krimpt in areaal in Almería.

Bij tomaten betaalden afnemers in beide landen wel evenveel. De krapte was voorspeld. Iedereen zag het wegvallen van de Nederlandse winterteelt aankomen. Komend seizoen is Nederland weer op de markt en normaliseert de handel.

Vaker clausules in contracten

Inkoper Coos Hessing van snijderij Hessing weet dat de meeste contracten begin september wel zijn getekend. Toch werden dit seizoen weinig contracten uitgegeven in Spanje. En als die zijn afgegeven, zitten er stevige prijsstijgingen in. “Als je al jarenlang zaken doet met partijen kom je wel aan je handel, maar prijsstijgingen kunnen we niet zomaar accepteren. De consument is voorzichtiger geworden.”

Naast prijzen, knaagt ook de onzekerheid aan inkopers. Hessing: “Hogere prijzen alleen helpen niet. Het is meer gokken dan vroeger. De klimatologische uitdagingen zijn te groot geworden. De leveringszekerheid is veranderd. Als je product niet hebt, kun je niet leveren. In Spanje zijn ze bang dat afnemers leveringen zullen afdwingen. Dan krijg je enorme discussies.”

In de duurdere contracten zitten nu ook vaker clausules van overmacht, signaleert hij. Hessing probeert al langer deze risico’s te spreiden in Marokko, Tunesië en Spanje. Van de opkomende invloed van Egypte merkt hij weinig. “Het potentieel van dat land is groot. Wij doen er alleen niets mee. We mogen niet vliegen van onze afnemers.”

Prijsstijging nodig

Dat er veel vraag is naar contracten met vaste prijzen ziet ook Hilco van der Ploeg, verkoper bij Mabe Hortofruticola in Las Norias de Daza in de provincie Almería. “Het is moeilijker contracten af te sluiten tegen vaste prijzen. Kosten voor telers stijgen alleen al door regels uit Brussel. Er zijn zoveel regels over bijvoorbeeld gebruik van middelen dat dit een hap neemt uit de productie van 20%.” De contracten met een seizoensprijs zullen daardoor dit jaar tegen 10 tot 15% hogere prijzen moeten worden afgesloten, zegt hij.

Bij supermarkten in Duitsland zijn de weekprijzen nog steeds gangbaar. Bij krapte betalen ze meer, maar daar zitten dan wel volume-afspraken achter die nagekomen moeten worden.

Goedkoop inkopen in Spanje is dus steeds moeilijker. Van der Ploeg: “Een doos paprika voor € 5, daar houdt de teler € 0,40 per kilo aan over. Na transport, kosten voor inkoop, wassen, pallets, is dat te weinig voor een teler. Die heeft minstens € 1 per kilo nodig.”

Areaaldaling paprika

Een areaaltelling voor het Spaanse teeltgebied Almería laat opnieuw een daling van 4% zien voor het areaal paprika en pepers en 5% voor tomaat. Het areaal komkommer groeit 10% naar 6.210 hectare, ook courgette groeit 8% naar 8.277 hectare. Voor aubergine blijft het areaal gelijk op 2.270 hectare.

Opnieuw meer Spaans product op klok Venlo

Spaans product verschijnt ook steeds vaker voor de Nederlandse klok. The Greenery startte vorig jaar. ZON doet dit al veel langer. Via een Spaanse dienstverlener biedt de klok in Venlo ruimte voor product van tien coöperaties in Murcia en Almería. ZON heft alleen provisie, de Spaanse coöperaties veilen product rechtstreeks in Venlo. Dat blijkt een aantrekkelijk afzetkanaal. De klantenkring van ZON is dit jaar iets uitgebreid. Uit de gesprekken met de coöperaties is bevestigd dat ZON ook iets meer volume toegewezen krijgt. Toch wordt elke week nog afgestemd wat het volume voor de klok in Venlo wordt, onderstreept verkoopmanager Wouter Willems. “Als je bijvoorbeeld dertig pallets paprika nodig hebt in week 44, kan het zijn dat je bij drie of vier coöperaties afneemt. Sommige coöperaties zitten dan in acties met supermarkten en kunnen die week niet leveren. Met tien partners ben je zo flexibeler.”

Dat Spaanse telers juist vaker kiezen voor daghandel bij een grote vraag, was ook vorig seizoen te zien in Venlo. De gevraagde volumes werden continu geleverd met zelfs een plus. “Wat afgesproken wordt, gaat echt wel komen. Begin dit jaar hebben we wat meer gehad toen de dagprijzen hoog waren. In het najaar was het wat lastiger, omdat de eigen productie langer doorging.”

Handelsbedrijven in Almería als Casi, Agroponiente en La Union kennen hun eigen veiling. Naar schatting 40% wordt via de klok afgezet. Een steeds groter aandeel wordt ook bij deze bedrijven in contracten verkocht aan supermarkten. Ondanks meerdere pogingen reageerden deze bedrijven niet op vragen over verwachtingen voor komend seizoen. Leidt de grotere vraag naar contracten tot een verdere krimp van het volume voor de klok?