De Raad van State heeft een belangrijke uitspraak gedaan over gewasbeschermingsmiddelen in de buurt van Natura 2000-gebieden.
Een Drentse lelieteler moet extra onderzoek aanleveren bij de provincie om aan te tonen dat gewasbeschermingsmiddelen op zijn percelen géén effect hebben op een nabijgelegen Natura 2000-gebied. Lukt dit niet, dan moet hij een natuurvergunning aanvragen of stoppen met het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
Dit oordeelt de Raad van State (de hoogste bestuursrechter) woensdag 2 april in een belangrijke, richtinggevende gewasbeschermingsmiddelenzaak. De zaak is aangespannen door Milieudefensie, die een handhavingsverzoek bij de provincie Drenthe heeft ingediend.
Effect op Natura 2000-gebied
Volgens Milieudefensie heeft het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op de lelieteelt-percelen mogelijk een negatief effect op het nabijgelegen Natura 2000-gebied. Als een negatief effect op Natura 2000 niet vooraf kan worden uitgesloten, moet hiervoor een vergunning worden aangevraagd en een zogenoemde ‘passende beoordeling’ gedaan worden.
In diverse andere provincies lopen soortgelijke zaken, aangespannen door Milieudefensie en de groep Meten=Weten. Regionale rechtbanken gaven hen al eerder gelijk in dergelijke zaken. Nu oordeelt ook de hoogste bestuursrechter dat alleen een toelating van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) niet voldoende is.
Het Ctgb besluit in Nederland over toelating van gewasbeschermingsmiddelen. De autoriteit kijkt of een middel veilig is voor mens, dier en milieu. Dat is echter een andere beoordeling dan die gedaan moet worden in het kader van de Wet Natuurbescherming, geeft de Raad van State aan. Het Ctgb kijkt niet naar de gevolgen van gebruik van een middel op specifieke Natura 2000-gebieden.
Gevolgen voor omwonenden
De provincie Drenthe beriep zich in de zaak verder op het onderzoek ‘Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden’, en geeft aan dat er geen effect kan zijn op het Natura 2000-gebied omdat de percelen op meer dan 250 meter afstand liggen van het natuurgebied. De Raad van State geeft aan dat dit onderzoek kijkt naar effecten voor omwonenden maar niet naar effect op de natuur, en dat dit dus geen wetenschappelijk bewijs is.
De Raad van State wijst verder op onderzoek van de groep Meten=Weten, die stelt dat zij in vier Natura 2000-gebieden gewasbeschermingsmiddelen op planten heeft aangetoond – en dat de gehaltes in het desbetreffende Drentse natuurgebied (het Holtingerveld) het hoogst waren. Volgens Meten=Weten komt dit onder meer door de nabijheid van bloembollenteelt.
Handhavingsverzoek
De Raad van State oordeelt dat hiermee voldoende aanwijzingen zijn dat er mogelijk wél een effect is op het Natura 2000-gebied. De provincie Drenthe had daarom het handhavingsverzoek van Milieudefensie niet mogen afwijzen. “Er is nog veel onbekend over de mogelijke effecten van gewasbeschermingsmiddelen in de lelieteelt voor Natura 2000-gebieden. Maar uit wat Milieudefensie in deze zaak naar voren heeft gebracht, wordt wel duidelijk dat er effecten kunnen zijn”, geeft de Raad van State aan in een toelichting op de uitspraak, verwijzend naar het voorzorgsbeginsel.
De provincie Drenthe nam in 2021 na de eerste regionale rechtbank-uitspraak al een nieuw besluit over het handhavingsverzoek, en gaf de teler een waarschuwing. Milieudefensie vond die waarschuwing niet voldoende, maar daar was de Raad van State het niet mee eens. Met de waarschuwing krijgt de teler de kans om alsnog aan te tonen dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op de percelen geen negatieve gevolgen heeft voor het Natura 2000-gebied. Lukt het niet, dan zal de teler een natuurvergunning moeten aanvragen als hij hier nog gewasbeschermingsmiddelen wil gebruiken.
