Leer maken uit tomatenstengels

Het klinkt wellicht vreemd, maar van tomatenstengels is plantaardig leer te maken.

Het maken van plantaardig leer is een resultaat van een Bioboost-onderzoek over de verwaarding van tomatenvezel. Het gebruik van reststromen en inhoudstoffen uit planten is goed voor een circulaire bio-economie in de tuinbouw. “In een tomatenstengel zitten veel stoffen, bijvoorbeeld kleurstoffen, anti-tumorstoffen, flavonoïden (voedingssupplement en antioxidant-werking), sap met nutriënten en voedingsvezels voor insectenkweek”, zegt Willem Kemmers, projectleider Biobased van Greenport West-Holland. “Van deze stoffen zijn nuttige producten te maken. Dat voorkomt verspilling van waardevol materiaal en kan zorgen voor nieuwe en aanvullende verdienmodellen.”

Lange en korte vezels

In het onderzoek is breed gekeken naar de toepassing van tomatenstengels in bijvoorbeeld tomatentextiel. De lange vezels uit de bast van de tomatenplant zijn bijzonder sterk. Het uit de stengel halen van de vezels is echter een arbeidsintensief proces (handwerk). Deze lange vezels zijn tot een draad te spinnen. Ook is de cellulose in de plant met behulp van een chemische methode vrij te maken, zodat er viscose-achtig textiel van gemaakt kan worden of voor papierproductie is te gebruiken. Door de korte vezels mechanisch te verpulpen, zijn ze te verwerken tot stroken papier, waarvan tomaten-garen te spinnen is. Ten slotte zijn verkleinde stengels ook te verwerken tot een flexibel plaatmateriaal: tomatenstengel-leer.

Plantaardig leer

“Het maken van plantaardig leer uit tomatenstengels is een echte doorbraak en een goed alternatief voor dierlijk leer in specifieke toepassingen. Op dit moment is tomatenplantleer het meest veelbelovende resultaat uit dit R&D-project, omdat het snel commercieel te maken is”, vertelt Kemmers. Hij verwacht dat het leer eind dit jaar of begin volgend jaar op de markt kan zijn. Biophilica is de ondernemer die het tomatenleer ontwikkelt.

Bij textiel duurt het langer voordat het product er is. “Op laboratoriumschaal is het gelukt om tomatentextiel te maken. Maar er is nog meer vervolgonderzoek nodig om het proces duurzaam te maken voor een blijvende commerciële activiteit.”

Extra verwaarding

Voor extra verwaarding is ook een slimme combinatie van verwerking van stoffen mogelijk: eerst het sap uit de tomatenstengels persen en dan de vezels in papiergaren of tomatenplantleer verwerken. “Biota Nutri in Roelofarendsveen kan de nutriënten uit het stengelsap halen. En de perskoek is dan mogelijk te gebruiken om leer van te maken. Commercieel is het haalbaar, maar er zullen eerst nog praktijkproeven moeten worden gedaan.”

Papier

Van de stengelvezels zijn al eerder papier en karton gemaakt. Kemmers: “Enkele jaren geleden zijn in een ketenproject van het karton ruim 300.000 tomatendozen gemaakt. Verder is het nog niet gekomen, omdat er te veel plastic in de reststromen zit en de huidige oud-papierprijs erg laag is. Bij papier ligt dat anders, omdat er voor speciaal papier meer wordt betaald.” Zo maakt Schut Papier via een unieke receptuur van de tomatenvezels nog steeds ongestreken papier (Valorise). Het print- en offsetdrukpapier is bijzonder aansprekend, waarbij de vezels heel subtiel aanwezig zijn.