Kunstmeststromen in gedrang door oorlog en sancties

Sancties tegen Rusland en Wit-Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne hebben ook hun impact op wereldwijde kunstmeststromen. Beide landen zijn belangrijke leveranciers.

Via Staatspersbureau Tass kwam de Russische overheid afgelopen vrijdag met een opmerkelijk bericht: het Russische ministerie van Handel en Industrie ‘raadt producenten van meststoffen aan’ voorlopig geen meststoffen te exporteren, totdat ‘normaal transport weer mogelijk is’.

Het ministerie spreekt van ‘sabotage van leveringen’ door buitenlandse logistiekbedrijven, waardoor het niet mogelijk is om gecontracteerde leveringen bij Europese boeren en in andere landen te krijgen, zo zeggen ze.

Geen transport op Rusland

Vorige week maakten diverse containervervoerders zoals Maersk bekend voorlopig geen transport op Rusland meer te doen vanwege de oorlog in Oekraïne. De ‘aanbeveling’ lijkt hierop een antwoord. Het is nog onduidelijk wat de uitwerking hiervan in de praktijk is en of er nog sprake is van enige handelsstromen, of dat de volledige export van meststoffen uit Rusland hiermee stilligt.

Rusland is wereldwijd de grootste exporteur van meststoffen, waaronder stikstof- en kalimeststoffen en fosfaten. Volgens Yara importeert de EU ongeveer een kwart van deze meststoffen uit Rusland. Daarnaast is de Europese kunstmestproductie afhankelijk van Russisch gas. Yara-directeur Svein Tore Holsether vreest een catastrofe. Volgens hem is de helft van de wereldvoedselproductie afhankelijk van kunstmest. Tegen BBC zegt hij dat het voor hem niet de vraag is óf we in een wereldwijde voedselcrisis gaan belanden, maar hoe groot die gaat zijn.

Nieuwe sancties

Daarnaast heeft de Europese Unie vorige week nieuwe sancties opgelegd aan Wit-Rusland, voor zijn rol in de oorlog in Oekraïne. De sancties zijn onder andere gericht op het verder limiteren van de export van kali vanuit Wit-Rusland naar de EU. Een belangrijk exportproduct voor Wit-Rusland, maar ook een belangrijke meststof voor de Europese landbouw en een belangrijk product voor de Europese voedselindustrie.

70% van de gewonnen kali wereldwijd komt uit drie landen: Canada, Wit-Rusland en Rusland. Die zijn daarmee samen goed voor 80% van de wereldwijde kali-export volgens cijfers van Yara, waarvan 40% afkomstig uit Canada, 20% uit Belarus en 19% uit Rusland. Yara kondigde begin dit jaar al aan de importen van kali uit Wit-Rusland af te gaan bouwen. Volgens de marktbureau ICIS komen de nieuwe Europese sancties er in de praktijk op neer dat effectief gezien 70% van de Europese kali-import vanuit Wit-Rusland verboden wordt.

In Nederland overheerst onzekerheid op de kunstmestmarkt momenteel. Nederlandse meststoffen komen niet direct in grote volumes uit Rusland of Wit-Rusland, maar indirect zijn er wel gevolgen voor prijzen en – mocht Rusland de gaskraan dichtdraaien – zorgen over beschikbaarheid.