Kostenstijging gas ‘enkele euro’s tot € 40’ per meter

De helft van de glasbedrijven wordt geraakt door de hoge gasprijzen. Een kostenstijging van enkele euro’s tot € 40 per vierkante meter. Dat stelt Flynth adviseurs en accountants. Senior-adviseur Peter Nugteren signaleert ook dat enkele afnemers van groente nu een toeslag betalen zolang de gasprijs hoog is.

Die schatting van 50%, komt die uit jullie bedrijvendata?

“We hebben er geen analyse op losgelaten. Dat het 50% bedraagt, is een schatting van collega’s en mijn eigen beeld van de praktijk.”

Bedoelt u in lichte tot zware mate?

“Niet voor alle telers zal het nijpend zijn, daarvoor durf ik het percentage niet te schatten. Dat 50% ermee te maken krijgt, daarvan ben ik wel overtuigd. Die zitten bijvoorbeeld in duurzame warmte, waardoor hun SDE-vergoeding lager wordt en kosten verhoogd zijn. Bijna niemand heeft ook 100% zijn gas vastgelegd. De energiebelasting is ook hoger geworden op gas; elektra is duurder: Alle seinen staan op rood, behalve voor degenen met heel goede contracten. Die groep is ook aanwezig, maar niet zo groot.”

_{Tekst gaat verder onder de foto}

Peter Nugteren is senior bedrijfsadviseur bij Flynth adviseurs en accountants: “Bijna geen enkele teler heeft 100% zijn gas vastgelegd.” – Foto: Flynth

De variatie is groot tussen de bedrijven?

“De bedrijven die belichten is een vrij grote groep. Die voelt het ook als ze 80% gas hebben vastgelegd en de overige 20% vijf keer zo duur wordt. Dan is de kostenstijging een paar euro per meter. Dat is de basis waarop wij concluderen dat 50% ermee te maken krijgen. Dat kan dus met een kostenstijging van € 2 tot € 3 per meter tot € 40 per meter. De groep van € 2-3 is voor ons minder spannend, dat is niet de groep waar het hard gaat schuren. Maar tegelijk zijn vaak ook de marges niet heel groot om zo’n grote kostenstijging makkelijk op te vangen. De groep met een kostenstijging van € 35 per meter heeft een hele grote uitdaging, tenzij deze telers diepe zakken hebben. Dat geeft wel aan hoe divers het is.”

Zijn het vooral grote bedrijven die kwetsbaar zijn, of juist van één teelt?

“Dat hangt echt af van wat voor soort contract de telers hebben. Er zijn er die alleen de prijs hebben vastgelegd en voor volume een bandbreedte houden. Die zitten hopelijk op eenzelfde niveau als dit jaar. Er zijn ook contracten waarin een deel van het volume is vastgelegd. Dat is zo divers, waardoor je niet kan zeggen dat bijvoorbeeld tomaten het gemiddeld slechter doen dan paprika’s.”

Kan het zijn dat banken kwetsbare bedrijven juist hebben gedwongen veel vast te leggen?

“Dat hebben banken in het verleden wel gedaan, maar dat hebben ze losgelaten nadat ook daar verkeerde keuzes werden opgelegd. Het beleid is niet meer bedrijven te verplichten energieposities in te nemen. Waar het gesprek wel over gaat is dat een bedrijf bij een bepaalde omvang scherp zijn risico’s moet afdekken. Die gesprekken hebben wij ook. Dat is afhankelijk van het individu. Je kunt mensen ook niet dwingen. Er zijn meer risico’s dan energie. Iemand die zijn groenteomzet netjes geregeld heeft in vaste contracten met supermarkten, kan het gas makkelijker een aantal jaren vastleggen. Dat gesprek over risico is gevoerd met bedrijven, maar ik ben wel voorzichtig met zeggen of het wel voldoende gevoerd is. We moeten daarover echt met elkaar nadenken.”

Is jullie eigen advieslijn daarin veranderd?

“Wij adviseren niet actief op het verkopen of kopen op een bepaald moment. We berekenen scenario’s met ondernemers. Met behulp van scenario’s ga je het gesprek met de ondernemer aan over wat de beste keuze is voor de continuïteit van zijn bedrijf. We rekenen wel scenario’s door. Bijvoorbeeld: als je gas vandaag vastzet, wat betekent dat dan voor volgend jaar?”

U heeft een crisisteam. Daarin rekent u nu meer door?

“Daar stellen we nu nog scherper de begroting op. Ik wil nog zekerder weten om welke volumes gas gaat het en welke prijzen erbij horen erbij. Daarbij gingen we vaak uit van het gemiddelde van de laatste twee jaar, dat was altijd een goede indicatie. Dat durf ik niet meer aan. Ik wil prijzen weten en volumes. Dan kan ik de contracten die afgesloten zijn, checken. Dat brengen we in kaart. Als het volume vijf keer zo duur wordt, kan dat zomaar € 50-100.000 meer kosten opleveren per hectare. Zeker als de gaspositie open is en er belicht wordt. Dan is dat aan twee kanten knellend. Dan moet je heel gedegen begroten om het meest negatieve scenario te berekenen en goed de liquiditeitsontwikkeling in kaart te brengen.”

De gasprijs van vandaag is het enige waarop ik me kan baseren

Dat slechtste scenario dat u gebruikt, is nu ook negatiever dan gedacht?

“Dat slechtste scenario is dat je volgend jaar zomaar € 35 meer energiekosten hebt per meter. Dan probeer je samen na te denken waar je het verlies kunt beperken. De prijs van vandaag is het enige waarop ik me kan baseren. Wat gebeurt er als de prijs halveert? Dat is scenariodenken. Wat is de invloed op de totale bedrijfsvoering, op de liquiditeit de komende maanden en iets verder. Kom je de winter door? Voor veel bedrijven betekent de winter meer kosten dan inkomsten. Dan pellen we af welke keuzes er zijn. Blijf je wat langer leeg? Zet de belichting uit. Dat verschilt per bedrijf.

Als je omzet hebt vastgelegd, wat is de invloed dan als je later plant? Kan dat niet met een contract, dan moet je de kosten nemen. Ik heb wel gehoord dat telers in gesprek zijn met afnemers en er in sommige gevallen rekening mee wordt gehouden. Zij hebben een flexibele afspraak gemaakt, een extra vergoeding zolang gasprijzen hoog zijn. Daar zijn voorbeelden van.”

Houden jullie ook rekening in de begroting met hogere prijzen door lagere productie?

“Het is een lastige inschatting om te bepalen welke invloed afzet heeft op de energiecrisis. Het lastige is, dat het nog maar een paar weken aan de gang is. Ik zie nog geen effecten in de afzet, behalve dan de gesprekken tussen telers en afnemers. Dat effect van een krappere markt doordat tomatenplanten niet of later zijn gepland, is denk ik eind dit jaar voelbaar, of begin volgend jaar.

Paprika is een ander voorbeeld. De productie daarvan komt in maart weer op gang. Gesprekken over contracten voor het nieuwe seizoen zijn gaande, maar iedereen zal voorzichtiger zijn met afspraken maken. Als je in maart gaat oogsten, ga je in december wellicht nu niet onderhandelen zonder rekening te houden met de hogere energiekosten. Voor snijbloemen en potplanten verwacht ik eerder een effect op de prijsvorming te zien.”

Weet een teler met duurzame warmte wel hoe de prijzen oplopen?

“Voor groentebedrijven hebben we dat doorgerekend, dat is 1 tot € 3 per meter hoger door het wegvallen van SDE-steun. Dat is alleen over het gedeelte duurzaam ingekochte warmte. Voor het deel dat de groentetelers fossiel inkopen, is dat effect groter. De meeste bedrijven zitten nog niet op 100% duurzame warmte.

We moeten niet vergeten dat veel afnemers van duurzame energie (warmte) toch in hun contract een gaskoppeling hebben. Dat is er ingebracht door het warmtebedrijf. Niemand heeft voorzien dat het zo hoog zou worden. Dat geldt voor rest- en aardwarmte, maar ook voor biomassa.

Zijn daar grote verschillen?

“Als een warmteafnemer ook aandeelhouder is van een aardwarmtebedrijf, wordt je aandeel meer waard. Het resultaat van de aardwarmtebron verbetert. Dan krijg je de hoge tarieven via de achterdeur weer terug. Dan moet je dus wel aandeelhouder zijn.”