premium
Foto: Bert Jansen
Kalft de prijs voor klasse 1 af als supermarkten onder maatschappelijke druk ook klasse 2 gaan verkopen? Die vraag doemt op nu anti-verspillingsactivisten 2018 zien als jaar van de doorbraak van lelijke groente en fruit en klasse 2 in de supermarkt.
Ook boerenorganisatie ZLTO roept dat meer klasse 2 in het schap moet en lijkt daarmee de lijn van anti-verspillingsplatforms als Kromkommer te volgen.
Na de hete en droge zomer hebben supermarkten inkoopspecificaties aangepast. Dat kan de deur openen naar meer onderklasse product in de winkel. Minister Carola Schouten heeft al afspraken in de agenda staan voor overleg met topmannen van supermarkten. Wil ze alleen flexibiliteit bij teeltproblemen bij zomers als deze of wil ze een structurele wijziging van inkoopspecificaties? Er lijkt politieke steun voor het laatste.
Lees verder onder de tweet
Een mooie actie van @Krommunity. De strijd tegen voedselverspilling is ook een prioriteit voor minister Schouten. Hierbij is het de ambitie om in 2030 de huidige voedselverspilling te halveren. #samenminder https://t.co/p2wPRbi8i7
— Ministerie van Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit (@minlnv) 19 september 2018
11 buitenbeentjes bij Albert Heijn
De supermarkt met het opvallendste beleid op dit punt is Albert Heijn met de Buitenbeentjes. Voor 11 producten (onder meer appel, peer, komkommer, paprika, aubergine, spruit en puntpaprika) wordt zo klasse 2 en misvormde vruchten afgezet. AH-klanten kiezen bijvoorbeeld uit een rek met 5 Conference-peren, zonder al te veel prijsverschil: losse Conference van klasse 1 kost € 1,79 per kilo en Buitenbeentjes (klasse 2) € 1,49.
Zet die ontwikkeling klasse 1 onder druk of zal dit de prijs voor klasse 2 stuwen en zo de middenprijs? Een extreem voorbeeld zijn misvormde tomaten in de Verenigde Staten. Tomaten met een vormafwijking brengen in de luxe supermarktketen Whole Foods soms meer op dan gewone.
In Nederland is dat niet het geval, maar lijkt er consensus om de misvormde groente tot klasse 2 toe te laten voor de groep groente en fruit met strakke (specifieke) EU-handelsnormen. De buitenbeentjes lijken op zijn minst een aantrekkelijk margeproduct voor de supermarkten.
Risico van prijserosie
Wilfred van Elzakker, categorymanager bij winkelketen Agrimarkt (boerenbezit via coöperatie CZAV), ziet wel een risico ontstaan als ketens klasse 2 omarmen. “Het maakt de kopers blijkbaar niet uit, maar er kan prijserosie ontstaan als je dit soort acties vaker laat ontstaan in normale jaren. Als je te maken hebt met bijzondere omstandigheden moet je creatief zijn. Ik zag echter ook dat andere retailers klasse 2 gebruiken als dumpproducten. Als dat doorgaat, moet je er verantwoordelijk mee omgaan, anders verhoogt het de druk op de telers. Als het prijsverschil tussen klasse 1 en 2 te groot wordt, dan kiezen veel klanten voor goedkoop.”
Volgens Elzakker moet je per seizoen kijken naar de omstandigheden en hoe de klant reageert. Agrimarkt koopt al vanaf 2010 in bij eigen boeren. Zo is er meer synergie ontstaan tussen eigenaar CZAV en Agrimark.
Strakke regels voor klasse 1
Ruimte in de regels is er niet om meer klasse 2 bij klasse 1 te mengen als er kwaliteitsproblemen zijn. Klasse 1 mag slechts uit één sortering bestaan. Wel mag er in klasse 1 circa 10% klasse 2 teruggevonden worden, maar dit mag er niet bewust ingestopt zijn.
Die tolerantie is er ook voor misvormde groente in klasse 2, ook daar mag 1 op de 10 producten misvormd zijn. Ook hier mag geen sprake zijn van bewuste vermenging. Het zijn toleranties om fouten bij sortering op te vangen, maar mogen niet worden gebruikt in tijden van kwaliteitsproblemen.
Een commissionair laat weten dat hij merkt dat klanten door de media-aandacht wel meer acceptatie hebben voor klasse 2 of 1.2. Hij mag vaker deze lagere klassen inkopen, merkt hij.
Toch heeft dat de prijsverhouding nog niet veranderd tussen klassen 1 en 2, bijvoorbeeld in de paprika. Begin week 38 waren de prijzen voor klasse 1 soms nog 7 keer zo hoog als klasse 2.
“Het kan ook helemaal niet. Supermarkten kunnen klasse 2 niet massaal gaan opnemen. Daarvoor is het aanbod te klein en te schommelend. Het zal wel vaker incidenteel zijn dat winkels hiermee aan de slag gaan vanwege aantrekkelijker marges”, aldus de inkoper.
Klachten over klasse 2
Bij supermarktketen Vomar zijn ze terughoudend met het verkopen van klasse 2-product. De keten verkoopt wel eens kilozakken paprika van klasse 2, maar dat is niet afhankelijk van de prijs bij inkoop. De keten doet dit alleen als er grootverpakkingsactieweken zijn. De Noord-Hollandse klant is kritisch op de kwaliteit van de groente en fruit in de winkels. Eerder koos Vomar voor het verkopen van vollegrondscourgette, maar dat leverde klachten op en koos Vomar weer voor kasproduct. “Als de klant vraagt om klasse 2 zullen we het zeker gaan aanbieden”, laat de keten weten.
#HeteZomerOogst
ZLTO wil klasse 1 verruimen om zoveel mogelijk product in het schap te krijgen, roepen de campagneleiders van #HeteZomerOogst. ZLTO zoekt daarvoor afzetkanalen voor groente en fruit dat verspild dreigt te worden. Successen zijn afgelopen zomer breed uitgemeten, zoals de Zeeuwse kleine pruimen. Maar hoe kijkt ZLTO aan tegen het gevaar van prijserosie, dat klanten straks liever klasse 2 kopen?
Lees verder onder de Facebook-video
In hoeverre heeft ZLTO hier nu een ander standpunt te pakken dan LTO, dat niet wil morrelen aan handelsnormen?
Kim Roetert, public affairs specialist is direct betrokken bij de actie als ‘droogtemakelaar’: “Je kunt de grens voor klasse 1 natuurlijk niet oneindig oprekken. ZLTO is al langer bezig met het thema verspilling. Dit is nu tijdens de droogte opgekomen. De verspillingsproblemen van afgelopen maanden zijn heftiger, maar er is altijd wel verspilling.”
“We hebben geen reacties van telers gehad dat klasse 1 geweld wordt aangedaan door onze acties. Het balletje is aan het rollen gebracht. We gaan kijken wat er structureel aan oplossingen zijn.”
Paprika heeft veel afzet klasse 2
Van paprika wordt relatief veel klasse 2 aangeboden op de markt. Er is namelijk een markt voor. Harvest House nam recent een belang in een snijderij om klasse 2 beter te verwaarden.
Hoe zit dat bij supermarkten? Albert Heijn heeft vaste paprikaleveranciers maar kan zijn Buitenbeentjes (klasse 2) daar niet mee invullen en koopt deze ook bij ZON. In die kilozakken Buitenbeentjes (winkelprijs € 2,99 per kilo) zitten veel sorteringen door elkaar. De klasse 2 wordt dus per kilo aangeboden, 10 in een zak. Daardoor is het niet echt aantrekkelijk voor klanten en geen echte concurrentie is voor de mixverpakking (2 stuks) of losse paprika voor € 3,96 per kilo (klasse 1). Op de afzetmarkt is klasse 1 paprika doorgaans twee keer zo duur (zonder rekening te houden met verpakking).
Overigens was deze zomer in Britse winkels van Morrisons zichtbaar dat Nederland de klasse 1 levert, maar de klasse 2 blijft in Nederland. Spaanse telers leveren de onderklasse (wonky veggies) aan die keten.
Normaal is het aandeel klasse 2 circa 5%. Door de hitte was dat in augustus 20%
Veel klasse 2 is er ook doorgaans niet, zegt Erik Gubbels, paprikateler bij ZON. “Normaal is het aandeel 5%. Door de hitte was dat in augustus 20% en was het percentage niet te consumeren afval gestegen van 0,5% naar 5%.
Gubbels kwam negatief in het nieuws nadat hij 70 ton paprika uitreed over het land. Gubbels was in interviews open over zijn keuze. De klasse 2 bracht niets meer op. Er was te veel, waardoor de prijs kelderde naar € 0,02. Normaal kiezen telers voor de veevoer- of vergistingsoptie, maar dat kost geld.
Na de mediaberichten over zijn stort kwamen de kopers. De Verspillingsfabriek kon 10.000 kilo hebben om soep van te maken. Een Duitse partij benaderde hem ook en via ZLTO ging een deel naar Plus, maar het is een druppel op de gloeiende plaat. Alle glasgroentetelers hadden kwaliteitsproblemen in een buitengewone piek van klasse 2.
Gubbels: “Ik zet al mijn product af via de veiling en de veiling is normaal de perfecte plek voor de afzet van klasse 2.” Gubbels heeft hoop op verbetering. “Ik hoop dat een volgende keer die Duitse afnemer zich weer meldt.” Volgens veiling ZON melden ook soepfabrikanten zich als de prijs voor klasse 2 zo hard onderuit gaat. Er is niet veel gestort vanaf de veiling, laat ZON weten.
Bij veel andere producten zoals vollegrondsgroente blijft uitgesorteerd product op het land. Dat telers voor ijsbergsla bijvoorbeeld een oogstpercentage halen van 60% in plaats van 80% komt dus niet in de cijfers voor klasse 2 terug, omdat hiervan minder wordt aangeboden.
‘Jammakers in Nederland laten inkopen’
Pruimenteler Frederik Bunt rijdt met tegenzin jaarlijks bijna 60 ton pruimen uit over zijn land. Hij klopt al sinds 2011 aan bij jamfabrikanten om zijn pruimen af te nemen, maar ze houden vast aan de Moldavische pruimen.
“De verwerkers kunnen in Nederland zo 200 ton pruimen inkopen. Onbegrijpelijk dat supermarkten niet eisen dat de jam van Nederlandse pruimen moet zijn.”
Bunte heeft jaarlijks een klein beetje afzet via een Betuwse kleine verwerker met het jammerk Greetje. Dat gaat om hooguit 10 ton. De teler hoopt dat de kleine verwerkingsinitiatieven groeien en opgeteld een vangnet gaan vormen voor product dat nu niet de markt bereikt.
Ook verspillingsinitiatief Potverdorie! verwerkte dit seizoen extra pruimen uit Zeeland om de verspilling tegen te gaan. Een ander verspillingsinitiatief Instock hoopt in 2030 circa 30.000 ton groente en fruit te hebben gered.
AH praat niet meer over mengen 1 en 2
Twee jaar geleden stelde Albert Heijn verantwoordelijke Frank Loos dat Buitenbeentjes een tussenstap is en dat de keten streeft naar schappen met klasse 1 en 2 gemengd. Daar gaat de marktleider nu niet langer op in. Dat plan lijkt dus van de baan.
In een vaste keten, als bij Albert Heijn, is voor een reeks producten ook nu al een geborgen keten zonder verspilling, stelt de marktleider na vragen. “Goede komkommers, paprika en winterpeen liggen in het onbewerkte schap, de kleinere voor de paprikamix en alle maten hierboven of onder als grondstof voor de gesneden groente. Tevens gebruiken we de afwijkende maten voor de Buitenbeentjes zodat we alle varianten kunnen aanbieden aan de consument.”
‘Klasse-indeling cruciaal’
Het GroentenFruit Huis vindt de huidige klasse-indeling cruciaal. Vrijwel al het product vindt efficiënt zijn weg naar een bestemming door die klasse-indeling, waarvan slechts 5% klasse 2. Wel is de sector in overleg over het toestaan van misvormde groente in de klasse 2-indeling.
En om het ingewikkelder te maken: die specifieke handelsnormen geldt maar voor een deel van de producten. Waar die al eerder zijn vervallen (de kleinere producten), spelen klassediscussies minder, maar houden supermarkten hun specificaties aan.
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht