‘Kas als Apotheek bron nieuwe verdienmodellen’

Wouter Verkerke heeft in zijn loopbaan als onderzoeker vooral naam gemaakt als smaakonderzoeker. Nu is hij business developer Kas als Apotheek.

Wouter Verkerke. – Foto: Andrea Disco

Wat moeten we ons bij Kas als Apotheek voorstellen?

“Het McKinsey-rapport concludeerde dat de Nederlandse glastuinbouw nieuwe verdienmodellen nodig heeft om de concurrentie van lagelonenlanden aan te kunnen. Daarom zoeken wij nu naar mogelijkheden van het telen van nieuwe gewassen. Geïnspireerd door het Kenniscentrum Plantenstoffen kijken we ook of het mogelijk is gewassen te telen voor waardevolle inhoudsstoffen.”

De trend is dat men steeds meer natuurlijke ingrediënten in de producten wil verwerken, in plaats van synthetische

“Onze kennis en hightech teeltmethoden kunnen wij goed inzetten om dit soort teelten te optimaliseren. De eindafnemer is doorgaans niet meer de consument, maar bedrijven, bijvoorbeeld in de medicijn- en cosmetica-industrie. De trend is dat men steeds meer natuurlijke ingrediënten in de producten wil verwerken, in plaats van synthetische. Daar liggen veel kansen.”

Kun je een voorbeeld noemen?

“Ons vlaggenschip is de teelt van vanille. Vanille wordt in heel veel producten gebruikt. Er is wereldwijd een groot tekort aan vanille, dus het is duur. Maar nog vervelender is, dat de gebruikers nooit zeker zijn van levering en goede kwaliteit. Daarom zijn wij bezig een teeltrecept te ontwikkelen om vanille van goede kwaliteit te telen in onze kas van 144 vierkante meter. De resultaten zijn veelbelovend en bijna klaar voor opschaling naar een commerciële kas van 2 hectare. In Rotterdam verkocht een bakkerij al speciale muffins die gemaakt waren met onze vanille. Die muffins waren verrukkelijk!”

Maar wordt vanille uit een Nederlandse kas niet veel te duur?

“Natuurlijk is het duurder om vanille in een verwarmde kas te telen dan gewoon buiten in de tropen, zeker als die kas in Nederland staat. Maar het levert ook veel op. De vraag naar rijke vanille van natuurlijke oorsprong stijgt sterk. De traditionele productiegebieden staan onder druk door klimaatveranderingen en natuurrampen. Dit zorgt voor sterke fluctuaties van aanbod, kwaliteit en prijs. Een hightech kasteelt kun je sturen en de kans op een natuurramp is gering. Dat zorgt voor stabilisatie, en stabilisatie is heel aantrekkelijk voor de afnemers. Voor die toegevoegde waarde heeft de afnemer beslist geld over en daarom is dit commercieel echt aantrekkelijk, ook voor Nederland. Maar ons recept kan overal worden toegepast”

Wat is de rol van WUR in Kas als Apotheek? En waar eindigt deze?

“De Kas als Apotheek verbindt de tuinbouwsector met industriële partners. De rol van WUR is tweeledig, het creëren van een vraag en het ontwikkelen van methodes om aan deze vraag te voldoen. Vanuit de industrie is de vraag naar tuinbouwproducten van oudsher nul, omdat men de tuinbouwsector niet kent. De potentiële industriële partners hebben er geen idee van welke mogelijkheden de (glas)tuinbouw biedt. Andersom weet de tuinbouwsector niet welke stoffen interessant zijn voor de industrie.”

Natuurlijk kijken en coachen wij mee vanaf de zijlijn, maar de teler moet het verder doen

“WUR is daarin het schakelpunt. De verwerking van de vanille tot een bruikbaar product, vanillestokjes of vanille-extract, hoort ook bij de ontwikkeling van het concept. Wij dragen het over aan een teler die het verder zal uitwerken en opschalen. Natuurlijk kijken en coachen wij mee vanaf de zijlijn, maar de teler moet het verder doen. Die teler zal zijn eigen groene vingers nodig hebben om de opgeschaalde teelt goed te laten verlopen en verder te ontwikkelen. Opschaling is nog wel een ding hoor, is de ervaring.”

Hoe breng je industriële partners in contact met de tuinbouwsector?

“Door ze op te zoeken en met ze in gesprek te gaan. Laatst ben ik bijvoorbeeld op een cosmeticabeurs geweest. Daar heb ik diverse parfumeurs gesproken en dan hoor je hoe moeilijk het soms is om aan bepaalde inhoudsstoffen te komen van de juiste en constante kwaliteit. Zij hadden er geen idee van hoe hightech de Nederlandse glastuinbouw is en welke mogelijkheden hen dat biedt. Dan heb ik het niet alleen over leveringszekerheid en marktstabilisatie. Wij hebben de kennis en kunde in huis om zeldzaam geworden waardevolle stoffen pesticidenvrij te telen in een systeem waarin vrijwel niets wordt weggegooid. Daar liggen zeker kansen!”

Hoe wordt Kas als Apotheek gefinancierd en is de kennis openbaar?

“We krijgen geen structurele subsidie. Soms is het wel mogelijk een project via een PPS (publiek-private samenwerking) gefinancierd te krijgen. De ketenpartij is daarbij leidend en de kennis is voor degenen die betalen. Als een project via PPS is gefinancierd, zit er ook publiek geld in. Dan wordt de kennis later openbaar, de investeerders hebben altijd een voorsprong.”

Welke projecten lopen er inmiddels of zitten er in de pijplijn?

“Het PPS-project Voedingsingrediënten is bijna klaar. Dit jaar is het project Cosmetica begonnen. Volgend jaar hopen we een PPS Medicinale Planten te starten.”

De kostprijs van normale Nederlandse glastuinbouwproducten ligt hoog, misschien wel te hoog om in de toekomst de concurrentie aan te kunnen. In hoeverre zie jij Kas als Apotheek de traditionele teelt in Nederland vervangen?

“Dat zie ik niet als vervanging maar als aanvulling, als een parel op de kroon. Natuurlijk is grootschaligheid efficiënt en betrouwbaar maar ik verwacht niet dat er snel een kas van 20 hectare volstaat met vanille. Ik zie ook mogelijkheden voor multimodale teelten, waarbij we ons minder focussen op 1 eindproduct.”

We staan pas aan het begin van deze ontwikkeling

“Nu ligt de focus op jaarrondteelten, ook al zijn niet alle seizoenen even geschikt om een optimaal product te telen. We zouden bestaande teeltsystemen en -recepten kunnen herontwerpen zodat buiten de optimale periode, de teelt meer wordt gestuurd op inhoudsstoffen. Daarnaast kunnen we restproducten veel meer verwaarden. Het gebruik van afgedragen tomatengewas als grondstof voor bakjes is een goede start, maar ik denk dat er nog veel meer mogelijkheden zijn. We staan pas aan het begin van deze ontwikkeling.”