Kans voor biologische bestrijders omdat chemie verdwijnt

Natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen hebben beperkingen en werken nooit 100%. Desondanks worden ze het serieuze alternatief voor chemische middelen.

Biologische bestrijding is een succes in kasteelten, maar in open teelten is de kans klein dat het volledig chemische bestrijding kan vervangen. Dat is in het kort de conclusie op het symposium ‘Biologische bestrijding in open teelten’ van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging (KNPV). De najaarsbijeenkomst van KNPV werd gehouden in Berkel en Rodenrijs bij Koppert Biological Systems, producent van natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen en biostimulanten.

Grote uitdagingen

Jürgen Köhl, senior onderzoeker fytopathologie bij Wageningen Universiteit verwacht dat over 20 tot 30 jaar 95% van de ziekten en plagen door biologische bestrijders wordt uitgevoerd. Dat kunnen zijn natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen, maar ook natuurlijke vijanden. In principe gaat de landbouw daarmee weer terug naar begin 20^e eeuw. Echter, chemie achter de hand houden blijft nodig, voor als de ziekte of plaag niet via natuurlijke weg voldoende ingedamd kan worden, betoogt Köhl. In kassen worden veel ziekten en plagen nu al biologisch aangepakt. Buiten in open teelten wordt dat volgens Köhl een veel grotere uitdaging omdat 1) de saldo’s van akkerbouwgewassen veel lager zijn dan van kasteelten, 2) de regelgeving om een bestrijder toegelaten te krijgen en te houden ingewikkelder is (bijvoorbeeld vanwege drift naar waterleven), 3) het om veel grotere oppervlakten en volumes gaat en 4) het klimaat buiten veel grilliger is dan in een kas. Dat laatste maakt de werking van de middelen veel onvoorspelbaarder.

Voorbeelden uit fruitteelt

Stijn van Laer, middelenadviseur bij FruitConsult beaamt dat. Hij noemt voorbeelden van geslaagde en van geflopte introducties van biologische bestrijders in appels en peren. Wel geslaagd in de open fruitteelt is het aanpakken van de fruitmot door middel van het granulosevirus, het bestrijden van spint met minerale olie, het bestrijden van de perenbladvlo door kaolineklei en fruitmotten beletten te paren door het gebruik van feromoonverwarring. In Nederland past 15% van de fruittelers dat laatste al toe. In België al 65%, omdat deze bestrijding door de overheid gesubsidieerd wordt.

Uitzetten van roofwantsen

Het uitzetten van roofwantsen, om de natuurlijke populatie te versterken, bleek niet te werken. Roofwantsen eten bijvoorbeeld de schadelijke perenbladvlo en trips. Van nature komen er altijd roofwantsen in boomgaarden voor, dus het is zaak bij een insectenbestrijding de natuurlijke vijanden zoals de roofwants te sparen. Het uitzetten van roofwantsen, zoals in kassen gebeurt, bleek geen succes. De beestjes bleken te mobiel. Een jaar later werden alleen exemplaren van de natuurlijk aanwezige populatie terug gevonden. Een flop dus, als Van Laer.

Andere bestrijdingsmethoden

Ook andere bestrijdingsmethoden zijn niet effectief gebleken. Zoals de vacciplant tegen schurft, want dat blijkt minder effectief dan chemische bestrijding. Kaliumbicarbonaat helpt weinig tegen schurft omdat het te snel afbreekt. De werkzaamheid van het insecticide Basillus thirigiensis is te weersafhankelijk. Het middel Boni Protect werkt onvoldoende tegen bewaarziekten. Het granulavirus tegen de vruchtschilkever werkt te selectief, waardoor het te duur is voor fabrikant en teler, aldus Van Laer.

Toekomst voor biologische bestrijders

Toch ziet Van Laer wel toekomst voor biologische bestrijders, puur omdat chemie verdwijnt. Zo is er tegen zwartvruchtrot nog maar één chemisch middel toegelaten, terwijl dat er recent nog 3 waren. Biologische bestrijders met mogelijkheden zijn volgens Van Laer Trionum tegen zwartvruchtrot, Blossom Protect tegen bacterievuur, Nexy tegen vruchtrot en diverse producten tegen insecten, zoals Flipper.

Biologisch appels en peren telen

Je zou de vraag kunnen stellen, waarom zijn überhaupt chemische gewasbeschermingsmiddelen nodig. Biologische appels en peren kunnen toch ook zonder? Dat is een chotspe, stelt Van Laer. Biologisch appels en peren telen kan alleen door ‘illegaal’ gebruik van de bladmeststoffen koper en kalkzwavel als bestrijdingsmiddel. Het tegenstrijdige daarbij is dat beide middelen zo giftig zijn dat ze in Nederland niet eens toegelaten zijn als gewasbeschermingsmiddel.

Emelten en engerlingen zijn alleen nog met nematoden te bestrijden, vertelt Arno van der Zwan van Koppert. Chemische middelen, zoals parathion, zijn al lange tijd verboden. De werking van middelen tegen nematoden varieert tussen de 30 tot 85%.

Invasieve planten

Suzanne Lommen van de Universiteit van Utrecht onderzoekt of invasieve planten, zoals de Japanse berenklauw, met hun natuurlijke vijanden bestreden kunnen worden. Dus bijvoorbeeld de bladvlo en Berenklauwbladvlekkenschimmel uit Azië hier introduceren. In het buitenland heeft men daar al 150 jaar ervaring mee en werkt dat goed, maar in Europa is men daar nog een beetje huiverig voor vanwege eventuele negatieve effecten.