Kan de robot aan de vraag naar arbeidskrachten voldoen?

Het wordt steeds moeilijker arbeidskrachten te werven die goed oogstwerk kunnen verrichten.

De vraag naar geschikt personeel is in bijna alle sectoren groot, de positie van buitenlandse werknemers is op veel plaatsen slecht. Er is nieuwe wetgeving nodig die paal en perk stelt aan uitbuiting van personeel via malafide of zelfs criminele uitzendbureaus.

Rondetafelgesprek Tweede Kamer

Tijdens een rondetafelgesprek met vertegenwoordigers van verschillende geledingen uit de arbeidsmarkt, het beleid en de wetenschap probeerde de Tweede Kamer maandag 16 mei in beeld te krijgen wat nodig is om te zorgen dat in de komende decennia het werk in Nederland gedaan kan worden, zonder dat dat ten koste gaat van degenen die het werk moeten doen.

Robert van Meer, fruitteler in het Noord-Brabantse Etten-Leur was een van de deskundigen. Hij ziet dat ondanks al zijn inspanningen het steeds moeilijker wordt geschikte arbeidskrachten te vinden. Hij heeft teeltsystemen aangepast waarvoor minder handen nodig zijn, hij heeft de lonen verhoogd tot boven de cao-afspraken, verbeterde de secundaire arbeidsvoorwaarden, investeerde in goede huisvesting en zorgde dat de communicatie met Poolse en Roemeense werknemers ook in hun eigen taal plaats heeft. “Ondanks deze maximale inspanningen om in Nederland en Europa werknemers te vinden, zien wij op alle fronten de beschikbaarheid van gemotiveerde werkkrachten opdrogen”, aldus Van Meer.

Oogsten gaan verloren

De beschikbaarheid van personeel is soms zo nijpend, dat ondernemers ervoor kiezen oogsten verloren te gaan. Volgens Van Meer raakt dat vooral de ondernemers die het minder goed voor elkaar hebben. Als oogst verloren gaat, is dat wellicht goed voor de prijs van het schaarsere product, maar dat kan niet de bedoeling zijn, vindt Van Meer. “Want minder fruit in de winkelschappen betekent dat er weer een zak chips meer in de winkelwagen komt.”

Van Meer zoekt mogelijkheden in robotisering. Daarvoor is geld, tijd, ervaring en kennis nodig. Voor sommige kwetsbare fruitsoorten – Van Meer doet in bramen, frambozen en aardbeien – zal het nog even duren voordat de robot daadwerkelijk zijn intrede doet, denkt Van Meer. En dus is het ook nodig dat alle registers worden opengetrokken om het aanbod van werknemers te vergroten – ook van buiten de Europese Unie.

Kijken naar lange termijn

Helga de Valk, directeur van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) waarschuwt dat niet alle aandacht moet gaan naar de kortetermijnproblematiek. Als tot 2050 1 miljoen arbeidsmigranten naar Nederland komen, zal de omvang van de beroepsbevolking niet toenemen. Tegelijkertijd neemt de omvang van de totale bevolking wel toe. Er zijn dus oplossingen nodig voor de langere termijn.